Wełnowce na roślinach domowych to jedne z najgorszych szkodników. Pojawiają się praktycznie co roku, w okresie jesienno-zimowym i błyskawicznie rujnują zdrowie doniczkowej zieleni. Jak je zwalczyć?
W okresie jesienno-zimowym rośliny domowe są szczególnie narażone na ataki szkodników. O tej porze roku naturalnego światła słonecznego jest niewiele, więc wydajność fotosyntezy spada, a wraz z nią słabnie kondycja roślin. W efekcie nie mają sił bronić się przed „najeźdźcami”. Do tego dochodzi suche, zastane powietrze, typowe w rzadko wietrzonych mieszkaniach z centralnym ogrzewaniem. To warunki idealne do rozwoju wielu popularnych szkodników, takich jak tytułowe wełnowce.
.
Poznaj swojego wroga – wełnowce
Wełnowce to drobne pluskwiaki z rodziny wełnowcowatych (Pseudococcidae). Od zwykłych mszyc odróżnia je mączysta, woskowa zbroja z białymi, popielatymi lub jasnoróżowymi włoskami. Z ich powodu kolonia wełnowców może w pierwszej chwili przypominać nalot pleśni. Ale nie sięgaj po preparat grzybobójczy: z bliska widać, że biała „watka” składa się z mnóstwa maleńkich sadystów, bezczelnie znęcających się nad roślinami. Ów włochaty pancerz utrudnia dostęp środków ochrony roślin, chroniąc wredne pluskwiaki przed próbami zwalczania. Wełnowce zachłannie wypijają roślinne soki, a przy okazji trują tkanki żywiciela swoją toksyną śliną. W efekcie liście żółkną i opadają, pędy schną, aż wymęczona roślina stopniowo zamiera. Oprócz szkód wyrządzanych bezpośrednio, wełnowiec ściąga na roślinę innego rodzaju problemy: wydala lepką, słodką ciecz, tzw. rosę miodową, stanowiącą idealną pożywkę do rozwoju chorobotwórczych grzybów.
.
Skąd się biorą wełnowce?
Wydawałoby się, że pojawiają się znikąd, ale zawsze znajdzie się jakieś źródło. Wełnowce zwykle przybywają jako pasażerowie na gapę, wraz z nowo zakupionymi roślinami. Ich wełnista powłoka jest lepka, więc łatwo można je nieopatrznie przenieść na ubraniu, narzędziach ogrodniczych etc. Mnożą się w zastraszającym tempie i przenoszą na kolejne okazy parapetowej zielonej kolekcji. Są niewybredne: atakują większość roślin domowych i szklarniowych. Mimo, że tylko samce posiadają skrzydła, wełnowce łatwo przenoszą się z jednej rośliny na kolejne. Ich larwy to sprinterzy wśród szkodników! Najchętniej przesiadują pod liśćmi, w rozwidleniach pędów i innych trudno dostępnych zakamarkach.
Jak dotąd, wełnowcom wyjątkowo smakowały moje sukulenty, zwłaszcza kaktusy. W tym roku pojawiły się również na dischidii (Dischidia nummularia). To już wyższa szkoła jazdy: dischidia ma mnóstwo kaskadowo zwieszających się, gęsto ulistnionych pędów, zapewniających niezliczone kryjówki dla szkodników. Jedyny plus tej sytuacji jest taki, że mogę dzięki temu zademonstrować Ci, jak zwalczyć wełnowce na roślinach domowych różnego typu.
.
Zwalczanie wełnowców – jaką metodę wybrać?
Zanim w ogóle zaczniesz zastanawiać się nad wyborem metody zwalczania wełnowców, przede wszystkim wyślij ich ofiarę na kwarantannę. Gdy tylko dostrzeżesz szkodniki, odizoluj zaatakowaną roślinę od reszty kolekcji. W przeciwnym razie pacjentów wymagających antywełnowcowej kuracji szybko przybędzie.
Kwarantanna to również najlepsza metoda zapobiegania problemom w zarodku. Gdy przynosisz do domu nową roślinę, warto przez co najmniej tydzień ustawić ją z dala od reszty. Jeśli po tym czasie nie zacznie się z nią dziać nic niepokojącego, możesz uznać ją za zdrową i zapoznać z pozostałą zielona menażerią;)… Ja tego nie zrobiłem po zakupie kilku niepozornych sukulentów (możesz je zobaczyć w poście pt. “Jak przesadzić kaktusa”). Okazało się, że jeden z nich przemycał bombę w postaci wełnowca.
Kolejny krok wstępny to usunięcie martwych pędów i liści silnie porażonych przez wełnowca (prawdopodobnie same opadną, gdy tylko silniej poruszysz rośliną).
Generalnie sposoby zwalczania wełnowców są trzy: usuwanie mechaniczne, oprysk ekologiczny lub oprysk chemiczny.
.
Domowy sposób na wełnowce: usuwanie mechaniczne;
wełnowce można usunąć ręcznie za pomocą wacika lub patyczka do uszu, nasączonych w roztworze spirytusu lub wodzie z mydłem. Ja używam patyczka do uszu zanurzonego bezpośrednio w płynnym mydle potasowym ogrodniczym. Tym orężem należy dokładnie przetrzeć liście, pędy i inne zakamarki, w których mogą kryć się szkodniki. To metoda ekologiczna, ale niestety czaso- i pracochłonna, a do tego nie zawsze możliwa do przeprowadzenia. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że jakiś wełnowiec się uchowa i da początek nowej inwazji. W przypadku bardzo dużych i bogato ulistnionych roślin mechaniczne usunięcie wszystkich szkodników jest praktycznie niewykonalne. Za to np. w przypadku kaktusów, cytrusów i storczyków działa niezawodnie.
Ekologiczny sposób na wełnowce;
w przypadku roślin z niewielką ilością potencjalnych kryjówek, takich jak opuncja i inne kaktusy, dobre rezultaty daje oprysk ekologicznymi środkami ochrony roślin. Działają kontaktowo, czyli tylko wtedy, gdy dotrą bezpośrednio do szkodnika. Dobrze sprawdza się stężony roztwór mydła ogrodniczego wzbogaconego o wyciągi roślinne, np. z czosnku albo wrotyczu. Zwalcza szkodniki, a przy okazji wzmacnia roślinę jako dolistny nawóz.
Radykalny sposób na wełnowce – oprysk chemiczny;
jeśli zbyt późno dostrzeżesz problem i inwazja osiągnie zaawansowane stadium, może być za późno na ekologiczne sposoby. Również w przypadku roślin o „skomplikowanej” budowie (takich jak dischidia), trzeba zastosować bardziej radykalną metodę, bo oprysk nie jest w stanie dotrzeć bezpośrednio do wszystkich szkodników. Gdy nie da się trafić w wełnowce, można spróbować je otruć, stosując chemiczne środki ochrony roślin o działaniu układowym (inaczej systemicznym). Tego typu preparaty wnikają do tkanek rośliny i krążą wraz z jej sokami. Wełniowce pobierają substancję czynną podczas żerowania i giną, nawet, jeśli udało im się ukryć w trakcie oprysku.
Uwaga: absolutnie nie namawiam Cię do stosowania ostrej chemii! Syntetyczne, bardzo silne środki ochrony roślin wchodzą w grę tylko w ostateczności, gdy inne metody mają marne szanse powodzenia. Nadużywanie chemicznych preparatów może skutkować uodpornieniem się szkodnika na dany preparat – wtedy niewiele da się już zrobić. Jeśli natomiast decydujesz się na radykalny środek, starannie przestrzegaj zaleceń producenta odnośnie rozcieńczenia, dawkowania i częstotliwości stosowania. W przeciwnym razie preparat może zabić roślinę, zanim zdąży to zrobić wełnowiec.
.
Jak zrobić oprysk na wełnowca?
Prawidłowa technika wykonania oprysku ma kluczowe znaczenie dla powodzenia zabiegu. Nawet, jeśli stosujesz preparat działający układowo, i tak skuteczność będzie tym większa, im dokładniej uda Ci się pokryć roślinę cieczą roboczą. Jak już wspomniałem, wełnowce najbardziej lubią chować się po dolnej stronie liści, w związku z tym oprysk trzeba wykonać również od spodu.
Niezastąpiony okazuje się opryskiwacz z systemem 360, umożliwiający wykonanie oprysku w każdej pozycji, nawet, jeśli trzymasz go do góry dnem. O ile w ogrodzie bez dużego opryskiwacza ani rusz, w przypadku roślin domowych zazwyczaj wystarcza niewielka ilość cieczy roboczej, mieszcząca się w małym, poręcznym zbiorniku. W tym przypadku jest to opryskiwacz Mercury Super 360 o pojemności 1 litra.
Podziałka widoczna z boku zbiornika i półprzejrzyste tworzywo, z którego został wykonany, pozwalają kontrolować ilość cieczy znajdującej się wewnątrz. Ma to kluczowe znaczenie na etapie przygotowywania cieczy roboczej do oprysku: umożliwia wlanie do zbiornika dokładnie takiej ilości wody, jaka jest potrzebna do rozcieńczenia danej dawki preparatu. Przyda się też regulowana dysza: mocny strumień dotrze w głąb gęstwiny liści, natomiast bardziej rozpylona ciecz pozwoli pokryć większą powierzchnię za jednym naciśnięciem dźwigni pompki.
.
Podsumowując
Dobór konkretnej metody zwalczania trzeba dostosować do sytuacji: stopnia nasilenia inwazji, gatunku rośliny i rodzaju szkodnika. Tak czy inaczej im szybciej uda Ci się dostrzec problem i odpowiednio zareagować, tym łatwiej uda Ci się go rozwiązać. Dotyczy to nie tylko wełnowców! Poza tym, jeśli oprysk ma być skuteczny, musi być prawidłowo wykonany. Profesjonalny opryskiwacz, staranne wykonanie zabiegu i dokładne przestrzeganie zasad stosowania preparatu to klucz do sukcesu!
.
.
Post we współpracy z marką Kwazar
- Wiosenne opryski drzew owocowych - 23 kwietnia 2025
- Górskie siedlisko, czyli busem przez polskie ogrody SEZON 8 – OGRÓD 2 - 22 kwietnia 2025
- Coś z niczego: tanie obrzeża trawnikowe i ściółkowanie kartonami - 18 kwietnia 2025
