KAMIEŃ w OGRODZIE – rodzaje, zastosowanie i koszty – część 1

W dzisiejszym standardzie urządzania ogrodów, pojęcie „kamień w ogrodzie” pełni bardzo ważną rolę, a każdy szanujący się architekt krajobrazu nie przejdzie obojętnie obok tego tematu. Dlatego postanowiłem przygotować cykl artykułów „zaczepiających” o to zagadnienie, w szczególności przedstawiających rodzaj, zastosowanie i koszty użycia kamienia w zagospodarowaniu ogrodu.

.

Dlaczego warto zastosować kamień w ogrodzie?

Przede wszystkim dlatego, że kamień, bez względu na rodzaj i miejsce zastosowania, jest elementem naturalnym, trwałym i ponadczasowym. Kamień zawsze przyciąga uwagę, wprowadza element tajemniczości i podkreśla rangę otoczenia, w którym się znajduje. Ponadto kamień w ogrodzie to bezdyskusyjnie element, na którego tle efektownie prezentują się rośliny, ale także wszystkie inne elementy architektury ogrodowej. Dlatego kamienie są tak często i chętnie stosowane w naszych ogrodach, a każdy ogród który podziwiamy i traktujemy jako nasze „inspiracje”, zawsze urządzony jest z zastosowaniem określonych rodzajów kamienia. Warto także zauważyć, że różnorodność materiału jest na tyle duża, że bez trudu można tworzyć określone kompozycje, różnicując je pod względem miejsca zastosowania, rodzaju, wielkości, struktury i koloru kamienia.

.

Kamień w ogrodzie można podzielić według przeznaczenia:

Nawierzchniowy (luźny) – najpopularniejsze zastosowanie kamienia, przede wszystkim do wyścielania (wysypywanie) rabat, ścieżek, skalniaków, półek – uskoków, skarp czy opasek przy budynkach. Różnorodność materiału i praktycznie nieograniczone zastosowanie kamienia w tworzeniu nawierzchni powoduje, że właściwie w każdym ogrodzie można spotkać inne formy i zastosowanie kompozycji kamiennych.

Nawierzchniowy (utwardzony) – płytki kamienne, łupki, kostki, a nawet otoczaki czy kamienie polne, to doskonały materiał do wykonywania ścieżek, chodników, podjazdów, jednym słowem utwardzonych nawierzchni w naszych ogrodach. Ponadto szczególnie kostki kamienne (najczęściej granitowe), ale także otoczaki czy kamienie polne, to materiał służący do wykonywania obrzeży ogrodowych czy „odcięć” rodzajów nawierzchni. Swoją drogą spójrz na post – 30 pomysłów na obrzeże.

Elewacyjny – kamień to także popularny materiał do wykładania (ozdabiania) ścian budynków, ogrodzeń czy różnego rodzaju murków oporowych i małej architektury ogrodowej. Szerokie zastosowanie mają wszelkiego rodzaju łupki, ryski i płytki kamienne, wykonywane z różnego rodzaju kamienia, które z powodzeniem konkurują ze sztucznymi i popularnymi ostatnio imitacjami kamienia, płytkami ceramicznymi lub betonowymi.

Bryły, głazy – duże kamienne okazy w ogrodzie to elementy wychodzące zawsze na pierwszy plan, nadające mu charakteru, a przede wszystkim przykuwające uwagę. Co ważne efektowne kamienie są atrakcyjne przez cały rok podczas gdy otaczające je rośliny mogą okresowo „zanikać”, a pojawiać się i ożywiać ogród jedynie w określonych porach roku.

Wypełniający – kamień ozdobny niedawno nabył kolejną, nową rolę, w której do niedawna nie występował. Pojawiły się określone konstrukcje (kosze), w których kompozycje kamienne tworzą efektowne wypełnienia. Elementy te zaczynają zdobywać coraz szersze obszary, służą już jako ogrodzenia, mury oporowe, donice, a nawet grille i kominki kamienne.

.

A tak na marginesie… Nie szukasz pomysłu na obrzeże rabaty? Jeśli tak, to polecam garść inspiracji w filmie na moim kanale, w którym głosu udziela moja 17 letnia Córka:

.

Jak dzieli się kamień w powyższych grupach zastosowań?

Kamień ogrodowy można podzielić przede wszystkim według cech naturalnych, czyli rodzaju skały z jakiej pochodzi, co z kolei ma wpływ na jego wygląd tzn. strukturę i naturalny kolor, a także cechy fizyczne jak trwałość, twardość i wytrzymałość.

Kolejnym podziałem kamienia ogrodowego są jego cechy nabyte, czyli powstałe w wyniku jego obróbki. Wśród tych cech mamy do wyboru przede wszystkim jego wielkość oraz sposób ukształtowania tzn. obróbkę zmieniającą kamień w kostki, grys, płytki itd. Oczywiście warto wiedzieć, że nie wszystkie kamienie podlegają obróbce oraz nie wszystkie rodzaje kamienia nadają się do kształtowania określonych form, czy rodzaju jego ostatecznego zastosowania.

Jednak rozważania pt. co można „wyczarować” z określonego kamienia zostawmy na inną okazję, a w cyklu artykułów pt. kamień w ogrodzie skupmy się na rodzajach oferowanych na rynku kamieni i ich przypisanemu zastosowaniu.

Jak widać rodzajów zastosowania kamieni jest dużo, co już mogłoby podzielić temat na kilka części, ale to i tak byłby podział zbyt ogólny i obszerny na poszczególne artykuły. Dlatego zdecydowałem, jeśli będzie taka konieczność, podzielić daną kategorię zastosowania kamienia na dodatkowe podkategorie. Oczywiście tylko w tych przypadkach gdy ilość dostępnych kamieni w danej kategorii będzie na tyle duża i urozmaicona, co byłoby zbyt obszerne na temat pojedynczego artykułu. Technicznie byłoby możliwe, z mojej strony, „upchać” to w jeden artykuł, jednak wątpię czy ktoś wytrwałby aby to rzeczowo i w skupieniu doczytać :-).

Zanim rozpocznę chciałbym jeszcze podziękować Firmie Bazalt z Rzeszowa za udostępnienie zdjęć kamieni (oznaczonych logo Firmy), bez których ciężko byłoby obrazować artykuły w tej tematyce.

Zanim przejdziesz dalej, polecam Ci podręcznik mojego autorstwa “Jak przejść z ogrodem na TY?”. Uważam, że powinien zapoznać się z nim każdy obecny lub przyszły właściciel działki, domu i ogrodu.
Pomoże Ci on rozwiązać szereg problemów w Twojej drodze: od poszukiwań działki, do urządzenia lub przebudowy ogrodu. Bez względu, na którym etapie jesteś. To JEDYNE opracowanie, które jeszcze bardziej szczegółowo niż na blogu, w prosty, praktyczny i oparty na przykładach sposób, tłumaczy zawiłe sprawy geodezyjne, granic działek i problemów z tym związanych, niwelacji terenu i samodzielnego, kompleksowego zaprojektowania i wykonania ogrodu.
Jestem przekonany, że podręcznik pomoże Ci nie tylko rozwiązać szereg problemów, ale również może przyczynić się do oszczędności Twojego czasu, nerwów i pieniędzy. Spójrz na ofertę sprzedaży.

.

KAMIEŃ w OGRODZIE – rodzaje, zastosowanie i koszty – część 1

Zgodnie z powyżej wprowadzonym podziałem, artykuł ten będzie dotyczył kamienia nawierzchniowego, do tworzenia tzw. luźnych nawierzchni. Grupa ta jest dość mocno rozbudowana, ponieważ znajdują się tu otoczaki, żwiry ozdobne, grysy, łupki czy kora kamienna.

Dlatego w tym poście będzie mowa o otoczakach i żwirach ozdobnych, a kolejna część 2 cyklu, zarezerwowana zostanie dla grysów i łupków oraz kory kamiennej.

Dlaczego otoczaki i żwir są w jednej grupie tematycznej?

Ponieważ oba kamienie charakteryzuje zbliżony, charakterystyczny wygląd – brak ostrych, nieregularnych krawędzi, za to gładkie, obłe i zaokrąglone kształty. To jest właśnie główna cecha, która odróżnia je od grysów i łupków, które będą bohaterem części drugiej. Ponadto co ważne, otoczaki i żwiry swój naturalny wygląd, wygładzony i zaokrąglony, zawdzięczają naturalnej działalności wody, a konkretnie transportowi przez wodę, podczas którego na skutek otarć uzyskują swój niepowtarzalny wygląd. Można jedynie dodać, że otoczaki uzyskuje się również w obróbce mechanicznej, wykorzystując do tego różnie rodzaje kamienia, co pozwala na uzyskanie odmian o pięknych i zróżnicowanych kolorach.

I właśnie te okrągłości często decydują o wyborze otoczaków i żwiru jako dekoracji w naszych ogrodach. Jeśli preferujemy takie kształty to ten typ kamienia zdecydowanie warto wziąć pod uwagę. Ponadto kamienie o zaokrąglonych kształtach szczególnie dobrze i naturalnie prezentują w zestawieniu z wodą, czyli wszelkiego rodzaju oczkami, strumykami, fontannami ogrodowymi itd. Oczywiście otoczaki czy żwir ozdobny śmiało można łączyć z innymi rodzajami kamienia o nieregularnych kształtach, co także daje ciekawe efekty.

.

Przykłady otoczaków i żwirów ozdobnych dostępnych na rynku

Nie sposób wymienić wszystkich dostępnych rodzajów kamienia, tym bardziej, że wiele z nich pochodzi z lokalnych źródeł pozyskania (wydobycia) lub z importu i nie jest powszechnie spotykana w ogólnokrajowym obrocie.

Niemniej jednak w „podstawowej” ofercie dostępnej na naszym, polskim rynku jest szereg odmian tych kamieni, które powinny zaspokoić nasze nawet najbardziej zaawansowane oczekiwania. Dostępne odmiany są zróżnicowane zarówno pod względem kształtów, wielkości czy kolorystyki, co pozwala dopasować je praktycznie do wszystkich aranżacji i projektów ogrodów.

.

Otoczaki ozdobne

.

Rozmiary otoczaków

Poza powyższą różnorodnością, otoczaki w większości rodzajów występują także w kilku wielkościach tzw. frakcjach. Najczęściej 1-2cm, 2-4cm, 4-8cm, 8-13cm.

.

Żwiry ozdobne

.

Rozmiary żwirów

Podobnie jak otoczaki, również żwiry w większości rodzajów, także występują w kilku wielkościach, najczęściej 8-16mm, 16-32mm, 32-70mm.

.

Plusy i minusy podłoży kamiennych wykonanych ze żwirów i otoczaków

  • PLUS – są estetyczne – ze względu na dużą różnorodność i kolorystkę świetnie komponują się z otoczeniem, tworzą ciekawe układy i stanowią dobre tło dla ekspozycji roślinnych, szczególnie podkreślając ich kolory,
  • PLUS – tworzą tło dla elementów architektury – stanowią również bardzo dobre tło dla wszelkiego rodzaju elementów małej architektury ogrodowej, a także większych kamieni czy głazów ogrodowych,
  • PLUS – tworzą odcięcie powierzchni rabatowych – bardzo dobrze sprawdzają się na krawędziach rabat, szczególnie mniejsze frakcje dobrze wypełniają i uzupełniają obrzeża, a jednocześnie tworzą lekką i płynną granicę,
  • PLUS – są elementem wysoce przepuszczalnym – wody opadowe łatwo wchłaniają się w ziemię, nie tworząc na powierzchniach wyłożonych kamieniem zastoin i kałuż,

  • PLUS – pasują do każdego stylu – sprawdzają się właściwie w każdym stylu ogrodu, od nowoczesnych po naturalne, a szczególnie dobrze prezentują się w kompozycjach z użyciem wody,
  • PLUS – są trwałe – kamienie nie zmieniają swojego położenia, nie ubywa ich w czasie, co jest cechą nawierzchni wyłożonych alternatywą dla kamienia tj. korą lub zrębkami drewnianymi,
  • PLUS – są delikatne – po kamieniach o obłych kształtach jak żwiry i otoczaki można chodzić nawet na boso, nie raniąc i nie obcierając nóg. Dlatego nadają się na wykładanie terenów wokół ogrodowych basenów i placów zabaw,
  • PLUS – są łatwe w obsłudze przy nasadzaniu roślin – w podłoże wyłożone kamieniem, szczególnie wyłożone tkaniną łatwo dosadzać rośliny, ponieważ kamienie bez trudu odsuwamy, a po posadzeniu, praktycznie bez śladu nagarniamy wokół rośliny,
  • MINUS – nie sprawdzają się jako luźne wyłożenie chodników i ścieżek – ze względu na swoje kształty przesuwają się i nie tworzą stabilnego podłoża,
  • MINUS – są trudne w utrzymaniu czystości – z kamieni stosunkowo ciężko usuwa się opadłe liście czy inne drobne nieczystości. Dlatego decydując się na większe powierzchnie wyłożone kamieniem warto zaopatrzyć się w urządzania mechaniczne typu dmuchawa czy odkurzacz, które pomogą nam w utrzymaniu czystości.

.

Ile kosztują otoczaki i żwir ozdobny?

Niestety nie można podać jednej ceny i przejść płynnie dalej. Wybór i różnorodność kamieni jest na tyle duża, że rozpiętość cenowa również jest znacząca. Ponadto trzeba postawić wyraźną granicę pomiędzy „rodzimymi”, pospolitymi odmianami, a odmianami typowo ozdobnymi, pochodzącymi na dodatek z eksportu.

Rozbieżność cenowa staje się tym bardziej znacząca, czym większą powierzchnię planujemy kamieniem wyłożyć. Nie „odkryję chyba Ameryki” jeśli dodam, że kamień to kamień i jest po porostu ciężki, a za wagę najczęściej się płaci. Czy to kupując „na tony” czy „na worki”. Jednak nie będę w tym miejscu wyprzedzał faktów, ponieważ o wydajności napiszę trochę dalej. Wróćmy do cen.

Ceny kamieni są różne to już wiemy. Ale jakie dokładnie?

Do najtańszych należą żwiry i otoczaki, które możemy zakupić luzem w lokalnych, mniejszych i większych kopalniach. Ceny, w zależności od rodzaju kopalni i kamienia wahają się od kilkunastu do kilkudziesięciu złotych za tonę. Nie jest to cena wygórowana, ale zawsze musimy pamiętać, że kamień taki mamy bezpośrednio nakładany (narzucany) na wywrotkę i tak samo będzie u nas zrzucony. Jest to dość istotne, szczególnie jeśli przywozimy go na zagospodarowaną już działkę.
Niezależnie czy kamień zrzucamy na działkę urządzoną czy jeszcze nie musimy pomyśleć jak będziemy go zbierać i dalej w obrębie działki transportować. Najlepiej jest zrzucić z ciężarówki na rozłożoną dużą plandekę, z której mamy możliwość zebrać ten kamień bez domieszki ziemi czy tego co pod nim się znajduje. Po drugie zawsze do kosztów kamienia w kopalni musimy doliczyć koszty transportu na naszą działkę, które w tym przypadku niejednokrotnie mogą być wyższe niż zakup samego materiału. Ponadto musimy wiedzieć, że opcja ta najbardziej kalkuluje się w przypadku kiedy zamawiamy kilka lub kilkanaście ton kamienia czyli mamy do wyłożenia stosunkowo duże powierzchnie. Jakie – będzie opisane poniżej.

Nieco droższą alternatywą jest zakup tego samego kamienia pakowanego w worki 20, 25 kilogramowe lub w tzw. worki big-bagi, w których najczęściej mamy tonę kamienia. Niektóre kopalnie oferują zakup materiału w big-bagach natomiast zakup w workach przeważnie możliwy jest w wyspecjalizowanych w obrocie kamieniem punktach. Ceny są różne, ale można założyć średnio, że zakup „podstawowego” kamienia pakowanego to koszt rzędu 300-400zł za tonę plus oczywiście koszty transportu. Plusem tego rozwiązania jest fakt, że z reguły przy większych ilościach ceny można negocjować, a po drugie przywożąc kamień pakowany na działkę mamy mniej kłopotu i tzw. zamieszania. Kamień w workach łatwo możemy przenosić w miejsca, w które potrzebujemy, natomiast kamień z big-bagów również stosunkowo łatwo się nakłada i transportuje, np. taczką, w obrębie działki.

Opcją najdroższą i najtrudniejszą do zdefiniowania są koszty zakupu kamienia ozdobnego, w prawdziwym tego słowa znaczeniu. Ceny materiału są różne, kształtują się od kilkuset do ponad tysiąca złotych za tonę, ale są odmiany kamienia gdzie ceny przekraczają dwa, trzy lub nawet cztery tysiące za tonę. Oczywiście kamienie z tej półki cenowej praktycznie zawsze są pakowane w big-bagi lub worki 20, 25 kilogramowe, a ceny przy większych ilościach z reguły podlegają negocjacji. Koszty transportu również należy uwzględnić, ale przy tym poziomie cen materiału pełnią już raczej drugoplanową rolę.

Rozważając o cenach kamienia szczególnie ważny jest element ile tego kamienia będziemy potrzebowali tzn. stosunek wagi do wydajności. Innymi słowy kupując przykładową tonę kamienia musimy wiedzieć jaką, mniej więcej, powierzchnię będziemy mogli nim wyłożyć.

.

Wydajność materiału, czyli co mogę zrobić z tony kamienia?

No właśnie. To jest kluczowe pytanie. Każdy myśli mniej więcej tak:
Dobrze, zapłacę ten tysiąc złotych za tonę tego kamienia bo bardzo mi się podoba. Ale co mogę z tego wykonać?

Przyjmuje się, że na jeden metr kwadratowy powierzchni potrzeba około 80 – 120 kilogramów kamienia. [Są też materiały lżejsze (np. niektóre łupki), w których normy, teoretycznie, są jeszcze korzystniejsze. Jednak nie jest to temat na dzisiejsze zagadnienie.]

Dlaczego jest taka rozbieżność?

Przede wszystkim zależy to od frakcji kamienia tzn. im kamień drobniejszy, tym szczelniej kryje powierzchnię. I aby zakryć teren wystarczy warstwa około 4-5 centymetrów. Natomiast jeśli mamy kamień o dużej frakcji, czyli duże kamienie, aby szczelnie przykryć teren, będziemy potrzebowali warstwy 10 lub więcej centymetrów. Wynika to z prostej zasady, że duże kamienie leżące obok siebie tworzą już grubą warstwę, a jeszcze terenu nie przysłaniają i musimy układać kolejną warstwę, która dopiero wypełni puste przestrzenie.

Zatem pierwsza zasada: kamień drobniejszy, kryje cieńszą warstwą, a kamień grubszy kryje warstwą grubszą.

Podam 3 przykłady, ze swoich prac, pokrycia terenu kamieniem:

  • kamień frakcja 32-63 mm (duży) – 5 ton – pokrycie 42m2 – wydajność: 119kg/m2
  • kamień frakcja 16-32 mm (średni) – 21 ton – pokrycie 200m2 – wydajność: 105km/m2
  • kamień frakcja 8-16 mm (mały) – 8 ton – pokrycie 86m2 – wydajność: 93kg/m2

Zasada druga: kamień drobniejszy kryje mniejszą ilością kilogramów, a kamień grubszy kryje większą ilością kilogramów.

Wnioski:

  • na pokrycie jednego metra kwadratowego powierzchni terenu potrzeba średnio około 100kg kamienia. Oczywiście może być 80, a może być 120 kilogramów,
  • z jednej tony kamienia pokryjemy średnio 10 metrów kwadratowych terenu,

Czy to dużo? Tak i nie.
Jeśli mówimy o kamieniu, za który płacimy 20zł za tonę – NIE, ale jeśli myślimy o kamieniu, którego tona kosztuje np. 2000zł – zdecydowanie TAK.

.

Czy warto inwestować w kamień w ogrodzie?

Warto ponieważ zalety tego materiału są niepodważalne. Natomiast warto przemyśleć stronę ekonomiczną tego przedsięwzięcia, czyli stosunek rodzaju kamienia do jego ceny. Oczywiście nie bez znaczenia jest też fakt, czy do wyłożenia mamy 10, 100 czy 500 metrów kwadratowych. Przy małych powierzchniach może warto „iść na całość” i zainwestować w efektowne kamienie, które będą numerem jeden w naszym ogrodzie. Natomiast przy większych areałach trzeba być już zdecydowanie ostrożniejszym i mieć na uwadze, że z tony kamienia nie zrobimy imponująco dużej powierzchni. Oczywiście wszystko jest też kwestią „zasobności portfela”, ale to jest element względny, nie podlegający dzisiejszej dyskusji ;-).

Kończąc część 1, mam nadzieję, że cykl artykułów dotyczących kamienia w ogrodzie będzie Ci pomocny i pomoże właściwie dobierać kamień do Twojego ogrodu. Polecam też drugą i kolejne części cyklu: KAMIEŃ w OGRODZIE – rodzaje, zastosowanie i koszty.
W części drugiej – nawierzchnie luźne c.d., a w nich grys i kora kamienna.

Zapraszam:

Tomasz Szostak
Latest posts by Tomasz Szostak (see all)

Cześć! 👋
Zapisz się do naszego newslettera!

Zapisz się do naszego newslettera! Odbierz e-book Zioła dla zdrowia

Nie wysyłamy SPAMu, przeczytaj naszą politykę prywatności aby dowiedzieć się więcej.

Join the Conversation

13 Comments

    1. says: Tomek - zogrodemnaTY

      E przeceniasz mnie 🙂 Trochę praktyki i tyle. Do tego lekkie zamiłowanie do liczb i efekt gotowy.
      A podziwiam to ja Ciebie. Twój ogród to perła w skali kraju 🙂

  1. says: Marta

    Super artykuł ! Bardzo dużo wiedzy za co dziękuję. Planuję takie przedsięwzięcie w moim przydomowym ogrodzie. Będę potrzebowała fachowej pomocy a nawet projektu. Pozdrawiam. Marta Kryger

Leave a comment
Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *