Klimat się zmienia, skutki globalnego ocieplenia dają się we znaki także w Polsce. Najwyższa pora przystosować ogród do nowych wyzwań! Tu dowiesz się, jak to zrobić. Jak przygotować ogród na zmiany klimatu.
Przyczyny globalnego ocieplenia są złożone, a nad sposobami walki z tym zjawiskiem głowią się rzesze ekspertów. Ale jedno jest pewne: zmiany klimatu postępują! Z roku na rok średnia temperatura wzrasta, śnieżne zimy odchodzą w zapomnienie, za to ekstremalne zjawiska pogodowe stają się coraz częstsze. Monsunowe ulewy i ogłuszające burze, fale tropikalnych upałów, wielotygodniowe susze, gradobicia, wichury zrywające dachy, a nawet lokalne tornada stają się powszechne także w Polsce. Jak przygotować ogród na takie wyzwania?
.
Jak zmiany klimatu w Polsce wpływają na ogrody?
Powiedzieć, że jest gorąco i sucho, to jak nic nie powiedzieć. Jak wzrost średnich temperatur wpływa na polskie ogrody?
Wzrost średniej temperatury – To zaproszenie dla nowych chorób i szkodników, dotychczas nieznanych w naszym kraju lub występujących sporadycznie. Zadamawiają się nowe, ciepłolubne rośliny inwazyjne. Gleba szybciej wysycha, roślinom ogrodowym zdarza się „obudzić” w środku zimy, inne zakwitają o dziwnych porach.
Dłuższy sezon wegetacyjny – Pozornie brzmi świetnie: można się dłużej cieszyć widokiem bujnej roślinności. Niestety, skutki wydłużonej wegetacji bywają opłakane. Rośliny dłużej kontynuują wzrost jesienią, więc zima często zaskakuje je, nim zdążą się przygotować do spoczynku. W konsekwencji łatwiej przemarzają, nawet, jeśli współczesne mrozy trudno uznać za siarczyste. Z kolei wiosną rośliny wcześniej budzą się do życia, wypuszczają liście i rozchylają pąki kwiatowe. W efekcie niemal rokrocznie padają ofiarą późnych przymrozków, co uniemożliwia im kwitnienie i owocowanie. Dodatkowo wydłuża się okres żerowania szkodników, które mają więcej czasu na rozmnażanie, więc ich inwazje przybierają rozmiary plagi.
Suche, upalne lata – Rozkład opadów w ciągu roku wyraźnie się zmienił. Wiosną i latem, gdy rośliny są w pełni wegetacji i najbardziej potrzebują wody, jest jej jak na lekarstwo. Susze trwają tygodniami, a ich skutki są potęgowane przez tropikalne upały. Woda szybciej paruje, gleba wysycha, a rośliny usychają z pragnienia. Upały przekraczające 30 °C dosłownie gotują żywcem liście niektórych wrażliwych roślin, takich jak hortensje ogrodowe.
Mokre, bezśnieżne zimy – Białe Święta stają się już tylko wspomnieniem z dzieciństwa. Zima śnieg pada coraz rzadziej, mniej obficie i szybko topnieje. Brak śnieżnej pierzynki sprawia, że gdy mróz jednak nadejdzie, rośliny są pozbawione naturalnej ochrony. Co gorsza, wilgoć pochodząca z zimowych deszczy zalega w glebie, powodując gnicie korzeni i bulw roślin przywykłych do posezonowego spoczynku w suchych warunkach. Nadmiar wilgoci sprzyja również rozwojowi chorób grzybowych.
Burze, wichury, opady gradu – Gwałtowny wiatr strząsa owoce, łamie konary drzew, a nawet powoduje wykroty. Bombardowanie gradem uszkadza kwiaty, owoce i całe młode rośliny. Niszczy również elementy architektury i wyposażenia ogrodu, m. in. meble ogrodowe, parasole, zadaszenia i dekoracje.
Powodzie – Obfite deszcze po długiej przerwie zalewają ogród ilością wody, której gleba nie jest w stanie na bieżąco wchłaniać. Ogrody toną w kałużach, a na terenach nadrzecznych dochodzi do powodzi.
Zanieczyszczenia powietrza – Co prawda to zjawisko nie zalicza się do zmian klimatu, ale z pewnością jest z nimi bezpośrednio związane i wyraźnie wpływa na rośliny. Pył osadza się na liściach, odcina dostęp światła słonecznego, utrudniając fotosyntezę. Kondycja roślin słabnie, przez co tracą urodę i stają się podatne na choroby i szkodniki. Toksyczne składniki aerozoli, w tym metale ciężkie, siarczany, azotany i węglowodory aromatyczne, mogą prowadzić do żółknięcia i obumierania liści, pędów, a w skrajnych przypadkach całych roślin.
.
Jak przejść z ogrodem na TY
Podręcznik “Jak przejść z ogrodem na TY?” to KILKUSET STRONICOWA kwintesencja całej mojej wiedzy i wieloletniej praktyki z zakresu geodezji oraz urządzania i utrzymania terenów zieleni. W prosty i praktyczny sposób wyjaśnia oraz tłumaczy nieoczywiste zagadnienia, z którymi możesz zetknąć się na swojej drodze, od wyboru działki, poprzez formalności projektowe, budowę domu, następnie projekt ogrodu, aż do zakończenia jego urządzenia. Pozwala ustrzec się przed wieloma zagrożeniami, które mogą mieć niekorzystne konsekwencje prawne i finansowe, a także tłumaczy jak samodzielnie zaprojektować i wykonać pozornie trudne prace.
.
Jak przygotować ogród na zmiany klimatu – plan działania
Plany najlepiej układać od ogółu do szczegółu – ta zasada dotyczy nie tylko zakładania ogrodu. Aby załagodzić problemy związane ze zmianami klimatu i ich wpływ na ogród, warto na początek zarysować ogólny schemat działań. Moim zdaniem sprowadza się to do trzech podstawowych kroków, możliwych do zrealizowania na różne sposoby.
- Dobór roślin przystosowanych do zmian klimatu
- Sposoby uprawy i systemy chroniące przed suszą i upałem
- Przemyślana pielęgnacja
Innymi słowy, trzeba wybrać odpowiednie rośliny, zapewnić im jak najkorzystniejsze warunki do wzrostu i należycie o nie zadbać. A teraz pora na konkrety – czyli szczegóły tych trzech kroków, wraz z przykładami.
.
Rośliny odporne na suszę i upały
Skoro polski klimat stał się cieplejszy i bardziej suchy, warto zaprosić do ogrodu gatunki, które w naturze mierzą się z gorącem i przerwami w opadach. Wyjątkowo mile widziana jest u nich odporność na zanieczyszczenie powietrza. Idealnymi kandydatami są rośliny śródziemnomorskie i preriowe, a także niektóre półpustynne. Warto zwrócić uwagę na sukulenty o mięsistych pędach i liściach gromadzących wodę. Mile widziane będą krzewy, krzewinki i byliny o głębokich korzeniach oraz liściach drobnych i twardych albo pokrytych srebrzystym kutnerem ograniczającym parowanie.
.
Oto kilka propozycji:
Drzewa na suche tereny
- Sosna czarna (Pinus nigra)
- Świerk kłujący (Picea pungens)
- Jodła kalifornijska (Abies concolor)
- Miłorząb dwuklapowy (Ginkgo biloba)
- Glediczja trójcierniowa (Gleditsia triacanthos)
- Morwa biała (Morus alba)
- Robinia szczeciniasta (Robinia hispida)
- Oliwnik wąskolistny (Elaeagnus angustifolia)
- Lipa srebrzysta (Tilia tomentosa)
- Jarząb szwedzki (Sorbus intermedia)
.
Zanim przejdziemy dalej wspomnę, że Partnerami tego postu są:
.
Krzewy na suche gleby
- Jałowiec (Juniperus spp.)
- Pęcherznica kalinolistna (Physocarpus opulifolius)
- Perukowiec podolski (Cotinus coggygria)
- Róża pomarszczona (Rosa rugosa)
- Tamaryszek drobnokwiatowy (Tamarix tetrandra) i rozgałęziony (T. ramosissima)
- Rokitnik pospolity (Hippophae rhamnoides)
- Karagana syberyjska (Caragana arborescens)
- Perowskia łobodolistna (Perovskia atriplicifolia)
- Berberys Thunberga (Berberis thunbergii)
- Żarnowiec miotlasty (Cytisus scoparius)
.
Półkrzewy i byliny na suche stanowiska
- Juka karolińska (Yucca filamentosa)
- Rozchodnik (Sedum spp.)
- Rojnik (Sempervivum spp.)
- Lawenda wąskolistna (Lavandula angustifolia) i pośrednia (L. x media)
- Czyściec wełnisty (Stachys byzantina)
- Szałwia omszona (Salvia nemorosa)
- Kocimiętka Faassena (Nepeta × faassenii)
- Przegorzan pospolity (Echinops ritro)
- Jeżówka purpurowa (Echinacea purpurea)
- Mikołajek płaskolistny (Eryngium planum)
.
Trawy ozdobne odporne na suszę
- Kostrzewa sina (Festuca glauca)
- Proso rózgowate (Panicum virgatum)
- Sesleria jesienna (Sesleria autumnalis)
- Miskant chiński (Miscanthus sinensis)
- Palczatka miotlasta (Schizachyrium scoparium)
- Ostnica mocna (Stipa tenuissima)
.
Jak przygotować ogród na zmiany klimatu – Jak wybrać trawnik odporny na suszę?
Do zakładania trawnika wybierz mieszankę nasion traw odpornych na suszę, ze zwiększonym udziałem kostrzewy. Informacje na temat przeznaczenia mieszanek trawnikowych z pewnością znajdziesz na opakowaniu.
Szukasz pomysłu na piękny i komfortowy balkon? Polecam odcinek:
.
Warto wiedzieć
Do nielicznych zalet globalnego ocieplenia należy możliwość uprawy roślin, które dawniej nie miałyby szans przetrwać zimy w gruncie. We współczesnych polskich ogrodach coraz częściej widuję bambusy, palmy, bananowce, eukaliptusy, figowce, lagerstroemie i inne egzotyki.
.
Ogród odporny na globalne ocieplenie
W dobie globalnego ocieplenia priorytetem musi być zapewnienie roślinom niezbędnego minimum wilgoci w długotrwałych okresach suszy. Sposobów jest kilka, zresztą najlepiej stosować wszystkie na raz.
Oszczędny system nawadniający – Z punktu widzenia roślin, ekologii oraz Twojego budżetu najlepiej sprawdzi się system nawadniania kroplowego z inteligentnym sterownikiem. Dostarcza wilgoć kropla po kropli prosto do korzeni roślin, więc nic się nie marnuje. Inteligentny sterownik nawadniania dostosowuje harmonogram pracy kroplowników do wilgotności gleby, nasłonecznienia, opadów, temperatury.
Kompost – Kompost zmieszany z glebą chłonie i magazynuje wodę deszczową i pochodzącą z nawadniania. Potem stopniowo ją uwalnia, zaspokajając bieżące potrzeby roślin. Hydrożele magazynują wilgoć jeszcze skuteczniej , jednak są droższe i nie zawierają składników odżywczych. Tymczasem kompost to idealny nawóz organiczny!
Ściółkowanie gleby – Warstwa ściółki pokrywająca powierzchnię ogranicza parowanie wody z gleby. Pod tym względem szczególnie dobrze sprawdzają się ściółki organiczne, takie jak kora sosnowa, wyłożone na agrowłókninie lub agrotkaninie.
Jak przygotować ogród na zmiany klimatu – Zbieranie deszczówki – Od zwykłej beczki ustawionej pod rynną po podziemne cysterny z systemem odbioru deszczówki. Każdy sposób jest dobry, by uniknąć marnotrawstwa darmowej wody
.
@zogrodemnaty LEŚNY OGRÓD – to ogród nr 7 w 8 sezonie projektu Busem przez polskie ogrody 🚘. Niebawem pełna relacja, a tymczasem krótka zapowiedź. Ogród możecie znaleźć na kanale @cztery_pory_roku_i_dom_ Zapraszam 😊 #las #ogród #huśtawka #ogrodoweinspiracje #poradyogrodnicze #gardenlife #gardenlovers #drzewa #rododendrony #azalie #kochamogród #wiosna #leśnyogród #kącikwypoczynkowy #garden
.
Jak zapobiec skutkom wichury?
Zmiany klimatu to nie tylko skwar i susza, ale także coraz gwałtowniejsze burze połączone z iście huraganowym wiatrem. Aby ograniczyć ryzyko połamania młodych drzewek, przymocuj ich pnie do mocnych palików. Staraj się trzymać ich korony w ryzach, by nadmiernie nie obciążały cienkiego, młodego pnia. Rozważ posadzenie gęstego, wysokiego żywopłotu od nawietrznej strony ogrodu, który będzie pełnił rolę naturalnego wiatrochronu. Aby uniknąć przeciągów, postaraj się zaplanować nasadzenia drzew i krzewów tak, by tworzyły przegrody, ułożone „na zakładkę”. Spowolnią i częściowo stłumią porywiste podmuchy wiatru.
.
Jak dbać o ogród w dobie globalnego ocieplenia
Gdy już przygotujesz ogród i posadzisz w nim rośliny przystosowane do suchej, gorącej pogody, musisz jeszcze zadbać o właściwą pielęgnację
Oszczędne gospodarowanie wodą: Nawadniaj rośliny rzadko, ale obficie, wieczorem lub o poranku. W miarę możliwości ogranicz podlewanie wężem na rzecz nawadniania kroplowego.
Cieniowanie – w wyjątkowo gorące, słoneczne i suche dni warto zdecydować się na cieniowanie roślin wrażliwych na oparzenia, takich jak hortensje ogrodowe. Pamiętaj również o cieniowaniu i wietrzeniu szklarni. W przeciwnym razie pomidory ugotują się jeszcze przed zerwaniem.
Nawożenie organiczne – Zasada jest ta sama, co w przypadku wzbogacania gleby kompostem. Nawozy bogate w próchnicę nie tylko dostarcz składników odżywczych, ale ponadto zwiększą chłonność podłoża i zatrzymają w nim wilgoć na dłużej.
Nawóz zwiększający odporność roślin na suszę – Profesjonalnie skomponowany typowo pod kątem poprawy wytrzymałości roślin na niedobory wilgoci.
.
Podsumowując
Globalne ocieplenie nie musi odbić się na urodzie Twojego ogrodu! Zmiany klimatu można potraktować jako wyzwanie i inspirację do nowych nasadzeń, przystosowanych do gorących, suchych warunków. Wczasy pod palmami o krok od domu? Obecnie to marzenie możliwe do spełnienia! Pozostaje tylko przygotować ogród na zmiany klimatu.
- Kolorowe rabaty ogrodowe przykłady i inspiracje - 28 czerwca 2025
- Miejsce na śmietnik w ogrodzie – gdzie ustawić i jak ukryć kosz na śmieci? - 23 czerwca 2025
- Krok po kroku zbuduj swój dom i ogród – część 9 – budowa szkieletów budynków - 22 czerwca 2025
