W sadzie aż roi się od rozmaitych owadów. Jak rozpoznać, które to są owady pożyteczne, a które to szkodniki?
Drzewa owocowe przyciągają mnóstwo rozmaitych owadów. Niestety, nie wszystkie mają dobre zamiary. Szkodniki w sadzie pojawiają się co roku, zwykle w zmasowanej ilości. Inwazja mszyc, gąsienic lub roślinożernych chrząszczy osłabia kondycję drzew i pozbawia znacznej części plonów. Chyba, że zanim szkodnik`i zdążą się namnożyć, przetrzebia je pożyteczne owady drapieżne. Trzecia kategorię stanowią zapylacze – są nie tylko pożyteczne, ale po prostu niezbędne! Drzewa owocowe do wydania plonu wymagają zapylenia przez owady. Bez nich nie ma szans na obfite zbiory.
Szkodniki, drapieżniki i zapylacze – z pewnością widziałeś je nieraz w ogrodowym sadzie. Ale czy potrafisz je rozróżnić? Ułatwi Ci to praktyczny przegląd szkodliwych i pożytecznych owadów często spotykanych w sadzie.
.
Najczęstsze szkodniki w sadzie
Wysysają soki, podgryzają liście lub korzenie, niszczą kwiaty i owoce. Poznaj swoich wrogów!
Mszyce w sadzie
Mszyce (Aphidoidea) to ogromna nadrodzina roślinożernych pluskwiaków, w Polsce występuje ok. 800 gatunków. Niektóre z nich wyspecjalizowały się w konkretnych gatunkach roślin, inne są mniej wybredne, dręczą wielu różnych żywicieli. W sadach można spotkać m. in. mszycę jabłoniową, jabłoniowo-babkową, gruszowo-porzeczkową, gruszowo-trawową, śliwowo-trzcinową, czereśniową, brzoskwiniową oraz bawełnicę korówkę. Ich obecność zdradzają pozwijane liście i „kożuch” drobnych pluskwiaków oblepiający młode pędy, listki i pąki. Żerując, bezlitośnie wysysają życiodajne soki roślinne. Osłabiają rośliny, uniemożliwiając im normalny wzrost, kwitnienie i owocowanie. Mszyce rozmnażają się w geometrycznym tempie, błyskawicznie osiągają stadium inwazji. Dają się we znaki nawet sporym drzewom, a młode sadzonki dosłownie wycieńczają.
.
Warto wiedzieć: mrówki w sadzie
Mrówki nie wyrządzają drzewom owocowym bezpośrednich szkód. Są bardziej wyrafinowane! Uwielbiają spijać słodką spadź z mszyc, dlatego troszczą się o nie jak farmer o swoje krowy. Zaciekle bronią pluskwiaków przed drapieżnymi owadami. Czasem nawet przenoszą mszyce na kolejne, niezasiedlone fragmenty rośliny, jako zaczątek nowej „hodowli”.
.
Miodówki na gruszy i jabłoni
Miodówki (Psylloidea) to bliskie krewne mszyc. Żerują na jabłoniach i gruszach, wysysając soki roślinne i w zamian produkując lepka spadź. W efekcie liście marszczą się i zwijają, deformacje widać tez na owocach i pąkach. Przy okazji spadź sprzyja rozwojowi grzybów sadzakowych, powodujących czernienia liści i owoców.
Gąsienice zjadające liście
„Jaki ładny motylek!” – może i ładny, ale jego potomstwo potrafi wykończyć spore drzewo! Gąsienice niektórych gatunków motyli występują masowo, powodując tzw. gołożery. Bezlitośnie pożerają liście i zawiązki kwiatów, ogołacając całe gałęzie. W sadach do najbardziej żarłocznych należą zwójki. Najczęściej spotykane to zwójka różóweczka, siatkóweczka i bukuweczka oraz wydłubka oczateczka. Żerują zbiorowo wewnątrz oprzędów, którymi pokrywają kilka liści na raz.
Niestrzęp głogowiec, krewny bielinka kapustnika, składa jaja m. in. na jabłoniach (na zdjęciu), gruszach, śliwach, a także głogach, pigwowcach i jarzębinie. Z tych jaj wylęgną się wiecznie głodne gąsienice.
Jeśli sad leży w okolicy lasu, możesz spodziewać się wizyty włochatej gąsienicy w kolorowe kropki. To brudnica nieparka, kolejny liściożerny niszczyciel drzew – nie tylko owocowych.
Owocówka jabłkóweczka wybrała inna taktykę: jej gąsienice wgryzają się do wnętrza owoców i wygryzają miąższ i zanieczyszczają go odchodami. Robaczywe jabłka to ich sprawka!
Chrząszcze niszczące liście i kwiaty
Ogrodnica niszczylistka to pospolity chrząszcz spotykany m. in. na różach oraz drzewach i krzewach owocowych. Larwy tego owada, czyli pędraki, żerują na korzeniach. Dorosłe chrząszcze wygryzają dziury w liściach i uszkadzają zawiązki owoców. Efekt to osłabienie rośliny i spadek plonów.
Pluskwiaki w jagodniku
Plusknia jagodziak to pospolity pluskwiak, często spotykamy ma krzewach owocowych, truskawkach i winorośli. Uszkadza owoce w nietypowy sposób. Nakłuwa je i wysysa sok, a w zamian zanieczyszcza substancją odstraszającą, która psuje smak oraz zapach plonów.
.
Jak przejść z ogrodem na TY?
Podręcznik “Jak przejść z ogrodem na TY?” to KILKUSET STRONICOWA kwintesencja całej mojej wiedzy i wieloletniej praktyki z zakresu geodezji oraz urządzania i utrzymania terenów zieleni. W prosty i praktyczny sposób wyjaśnia oraz tłumaczy nieoczywiste zagadnienia, z którymi możesz zetknąć się na swojej drodze, od wyboru działki, poprzez formalności projektowe, budowę domu, następnie projekt ogrodu, aż do zakończenia jego urządzenia. Pozwala ustrzec się przed wieloma zagrożeniami, które mogą mieć niekorzystne konsekwencje prawne i finansowe, a także tłumaczy jak samodzielnie zaprojektować i wykonać pozornie trudne prace.
.
Pożyteczne owady drapieżne w sadzie
Drapieżne owady pomagają utrzymać szkodniki w ryzach! Stanowią ważne wsparcie w zwalczaniu mszyc, miodówek i innego „robactwa”.
Biedronki na mszyce
Biedronki (Coccinellidae) wyglądają uroczo, tymczasem to bezlitośni pogromcy mszyc! W Polsce można spotkać ok. 75 gatunków tych drapieżnych chrząszczy, różniących się m. in. wielkością i ubarwieniem pokryw. Najpospolitsza z nich, biedronka siedmiokropka (Coccinella septempunctata) jako dorosły chrząszcz zjada ok. 60-70 mszyc dziennie. Przedtem, jeszcze jako larwa, zdąży pożreć ponad 600 mszyc. To bardzo pożyteczne owady
Chrząszcze sprężykowate
Sprężykowate (Elateridae), takie jak podrzut myszaty (Agrypnus murinus), mają dwa oblicza. Drapieżne dorosłe chrząszcze to postrach szkodników, zwłaszcza mszyc. Z drugiej strony, ich larwy, znane jako drutowce, grasują pod ziemią, niszcząc korzenie, kłącza, bulwy i cebule.
Błonkówki polujące na gąsienice
Niektóre błonkówki z rodziny grzebaczowate (Sphecidae), takie jak szczerklina piaskowa (Ammophila sabulosa), karmią swoje larwy gąsienicami. Dorosłe owady żywią się nektarem, przy okazji wspomagając pszczoły w zapylaniu.
Szczypawki, czyli skorki
Skorki (Dermaptera), z powodu charakterystycznych „szczypiec” na końcu odwłoka nazywane „szczypawkami” polują na mszyce, miodówki i inne drobne szkodniki grasujące w sadach jabłoniowych i gruszowych. Zdarza im się przekąsić kawałek liścia, pąka lub nawet lekko nadgryźć owoc, ale to niewielka „opłata” za ich pomoc. Zresztą, gustują w obumarłych częściach roślin. To również pożyteczne owady
Pożyteczne owady zapylające
Zapylacze to temat rzeka – zasłużyły sobie na osobny post. Główna rolę w zapylaniu drzew i krzewów owocowych odgrywają pszczoły miodne. Dzielnie wspierają je w tym trzmieli i dzikie pszczoły samotnice.
.
Szukasz pomysłu na piękny, kwitnący ogród przyjazny owadom? Polecam odcinek:
.
Jak zwalczyć mszyce, nie szkodząc biedronkom i pszczołom?
Zwalczać czy nie zwalczać? Chemiczne pestycydy zabijają nie tylko szkodniki. Czy da się utrzymać je w ryzach, nie szkodząc biedronkom, pszczołom i innym owadom pożytecznym? Da się – ale trzeba podejść do problemu z głową.
Lustracja – regularnie przeglądaj rośliny w sadzie i jagodniku, wypatrując niepokojących objawów. Im wcześniej uda Ci się wykryć obecność szkodników (gdy będą jeszcze stosunkowo nieliczne), tym łatwiej uda Ci się je pokonać!
Ręczne usuwanie – Mszyce najczęściej żerują na młodych wierzchołkach pędów, najmłodszych liściach i pąkach. Jeśli dostrzeżesz szkodniki na czas i zdążysz je usunąć, zdusisz inwazję w zarodku. Tak samo postępuj, gdy wypatrzysz oprzędy gąsienic.
Ekologiczne opryski – Prawidłowo wykonane opryski środkami ochrony roślin na bazie roślinnych wyciągów i szarego mydła pozwolą zwalczyć lub przynajmniej ograniczyć występowanie szkodników, oszczędzając pożyteczne owady. Najpierw w miarę możliwości usuń ręcznie końcówki pędów „oblepione” mszycami. Oprysk wykonaj pod wieczór, gdy pszczoły zakończa już oblot, a biedronki staną się mniej aktywne. Cudów nie ma – część najmłodszych larw biedronek może ucierpieć, ale starsze osobniki są stosunkowo bezpieczne.
Kluczowe pytanie brzmi: czym pryskać?
Do ekologicznych oprysków warto wybrać gotowe roślinne preparaty marki Himal.
Naturalne ekstrakty z roślin, czyli Skrzypal, Pokrzywal i Cebulan – działają mniej agresywnie od chemicznych pestycydów, ale w większym spektrum.
- Działają jak naturalne stymulatory wzrostu
- Wzmacniają naturalną odporność roślin
- Hamują rozwój chorób grzybowych
- Odstraszają i zwalczają szkodniki
Oprysk najlepiej powtarzać co ok. 14 dni – w ten sposób zapewnisz roślinom regularne nawożenie dolistne i uwolnisz je od mszyc, miodówek i innych natrętów.
Mydła potasowe wzbogacone wyciągami roślinnymi: z wrotyczu, czosnku, piołunu, skrzypu, pokrzywy lub chili – oprysk roztworem do zwalczania i odstraszania szkodników stosuj oprysk roztworem w rozcieńczeniu ok. 1-3%. Ekologiczne preparaty trudniej przedawkować, więc aptekarska dokładność nie jest nieodzowna. Ja stosuję 4-6 nakrętek mydła potasowego (20-30 ml) na 1 litr wody.
Najlepsze efekty daje naprzemienne stosowanie mydeł z ekstraktami z różnych roślin. Tworzą warstwę ochronną na liściach, zniechęcają szkodniki zapachem i bezpośrednio je zwalczają. Przy okazji, mydło potasowe doskonale nadaje się do mycia i odkażania narzędzi oraz pojemników.
.
Podsumowując – ekologiczna kontrola szkodników w pigułce
Zanim rozpoczniesz walkę ze szkodnikami, upewnij się, czy faktycznie mają wrogie zamiary, czy są to pożyteczne owady. Stosuj naturalne metody, w tym ekologiczne opryski. Wspieraj pożyteczne owady, a one odwdzięczą Ci się tym samym! Domki dla owadów, rośliny miododajne i rezygnacja z chemicznych pestycydów na rzecz roślinnych wyciągów i szarego mydła to w pełni zasłużona nagroda dla naturalnych strażników i opiekunów sadu!
.
.
Post we współpracy z marką Himal
- Przyjaciel czy wróg – pożyteczne owady i szkodniki w sadzie - 15 czerwca 2025
- Byliny o ozdobnych liściach - 13 czerwca 2025
- Ogród pod drzewami, czyli busem przez polskie ogrody SEZON 8 – OGRÓD 7 - 9 czerwca 2025
