Nie zawsze trzeba sięgać po chemię! Większość chorób i szkodników roślin można zwalczyć ekologicznie, stosując roślinne opryski na szkodniki z szarego mydła oraz wyciągów roślinnych.
Zastanawiałeś się kiedyś, dlaczego niektóre rośliny ciągle chorują albo „coś” je podgryza, a inne cieszą się końskim zdrowiem?
Odpowiedź jest prosta: odporne gatunki same postarały się o odpowiednią profilaktykę. W toku ewolucji nauczyły się wytwarzać substancje toksyczne dla szkodników i hamujące rozwój patogenów. Ich pędy, liście i inne organy zawierają owadobójcze insektycydy oraz tzw. fitoncydy, czyli związki o działaniu antybakteryjnym, pierwotniakobójczym i grzybobójczym. Często sam ich zapach zniechęca nieproszonych gości, a chorobotwórcze mikroby nie mają szans się na nich rozwinąć.
Nie piszę o tym jako o ciekawostce: powyższą wiedzę można wykorzystać w praktyce do ekologicznej ochrony roślin ogrodowych i domowych. No dobrze, ale po co to robić? Nie lepiej kupić chemiczny pestycyd? NIE! Z wielu powodów.
.
Naturalne opryski na szkodniki vs. chemiczne pestycydy
Dlaczego warto zastąpić syntetyczne preparaty na choroby i szkodniki środkami na bazie naturalnych substancji?
- Ochrona środowiska – Syntetyczne substancje ze środków ochrony roślin gromadzą się w glebie i skażają wody gruntowe. W ten sposób rykoszetem obrywają organizmy pożyteczne lub po prostu nieszkodliwe.
- Własne zdrowie – Chemia, którą pryskasz rośliny, może łatwo trafić do Twojego własnego organizmu, a także Twoich najbliższych. Zwłaszcza, jeśli opryskujesz nią rośliny jadalne (warzywa, owoce, zioła) lub takie, wśród których często przebywasz (np. domowe lub rosnące przy tarasie). Podczas wykonywania chemicznego zabiegu trzeba zachować wszelkie środki bezpieczeństwa, bo pestycydy łatwo uczulają, podrażniają skórę i błony śluzowe.
- Bezpieczeństwo roślin – Sztuczne preparaty do zwalczania chorób i szkodników trzeba stosować w ściśle określonych, minimalnych stężeniach. Wystarczy, że drgnie ci ręka i wlejesz za dużo pestycydu do opryskiwacza, a nadmiernie stężony środek spali liście, uszkodzi kwiaty czy owoce. Podobne ryzyko istnieje, gdy pod wpływem słońca i ciepła preparat zbyt szybko odparuje z organów opryskanej rośliny. Tymczasem naturalnych środków praktycznie nie da się przedawkować – nie ma sensu stosować ich w nadmiernych ilościach, ale w razie pomyłki roślinie nic nie grozi.
- Wszechstronność – Roślinne środki biobójcze z reguły zwalczają wiele różnych szkodników i patogenów na raz. Tymczasem chemikalia są przeważnie dedykowane do walki z konkretnym szkodnikiem lub ich wyspecjalizowana grupą. To samo dotyczy chorób bakteryjnych oraz grzybowych.
- Profilaktyka – Roślinne opryski na szkodniki przy okazji działają jak nawóz dolistny. Nie tylko zwalczają przyczynę problemów, ale ponadto wzmacniają naturalną odporność opryskiwanych roślin na choroby, szkodniki i niekorzystne czynniki środowiskowe. Można je stosować zapobiegawczo, minimalizując prawdopodobieństwo ataku chorób czy szkodników.
- Brak okresu karencji – Ekologiczne preparaty nie zawierają związków toksycznych dla ludzi ani zwierząt. Opryskane nimi rośliny można dotykać, wąchać, a nawet zjadać bez ryzyka zaraz po zabiegu. Tymczasem po zastosowaniu chemicznego pestycydu trzeba odczekać min. 3-4 tygodnie (zależnie od zaleceń producenta) aż „pacjent” będzie mógł trafić na talerz albo do wazonu.
Istnieją nieliczne sytuacje, gdy mimo wszystko warto sięgnąć po silne pestycydy chemiczne o działaniu układowym – pisałem o nich w tym poście. Jednak w zdecydowanej większości przypadków w zupełności wystarczają profilaktyka i ekologiczne preparaty na choroby i szkodniki.
.
Z czego zrobić roślinne opryski na szkodniki?
Skuteczne preparaty na choroby i szkodniki można uzyskać z roślin wyposażonych w naturalne substancje ochronne. Należą do nich m. in.:
- Przyprawy: substancje odpowiedzialne za ostry smak i zapach wykazują działanie grzybo- i bakteriobójcze, ponadto odstraszają szkodniki lub bezpośrednio je zwalczają. Szczególnie uzdolnione w tym zakresie są czosnek zwyczajny (Allium sativum), bogaty w siarkoorganiczny związek allicynę, oraz ostre papryczki chili (Capsicum spp.) zawierające alkaloid kapsaicynę.
- Chwasty: „zielsko”, które trudno wyprosić z ogrodu, może okazać się Twoim sprzymierzeńcem. Skrzyp polny (Equisetum arvense) obfituje w owadobójcze alkaloidy oraz krzemionkę, która wszechstronnie wzmacnia naturalną odporność roślin. Z kolei pokrzywa zwyczajna (Urtica dioica) zawiera grzybobójcze lektyny, wzmacniający kwas krzemowy oraz elicytory, które indukują biochemiczne reakcje obronne roślin.
- Zioła – dziko rosnące byliny, znane z łąk i nieużytków, skrywają arsenał silnych substancji czynnych. Bylica piołun (Artemisia absinthium) zawiera koktajl związków zwalczających szkodniki i drobnoustroje, m. in. garbniki, kumaryny tujon i cyneol. Wrotycz pospolity (Tanacetum vulgare), o składzie równie bogatym jak piołun, swoim kamforowym zapachem odstrasza owady, a wyciąg z ziela działa na nie zabójczo.
Które zioła, przyprawy i chwasty sprawdzą się najlepiej w roli ekopreparatów? Najlepiej stosować je wszystkie, naprzemiennie. Dzięki temu rośliny otrzymają kompleks różnorodnych substancji wzmacniających, a szkodniki i choroby polegną pod ostrzałem wielu różnych substancji czynnych.
.
Ekologiczny sposób na choroby i szkodniki
Pisząc „ekologiczne środki” mam na myśli preparaty na bazie wyłącznie substancji występujących w naturze. Oprócz roślinnych wyciągów, zalicza się do nich m. in. szare mydło, czyli mydło potasowe. Pisałem o nim w poście Jak wyczyścić i odkazić narzędzia ogrodnicze bez chemii?. Dla przypomnienia:
Mydło potasowe to sól potasowa kwasów tłuszczowych, bez dodatku syntetycznych aromatów etc. W przeciwieństwie do zwykłego mydła sodowego nie zwiększa zasolenia gleby. Jeśli zostało wyprodukowane z czystych surowców, wbrew potocznej nazwie nie jest szare, lecz ma barwę i konsystencję zbliżoną do miodu. Silnie schłodzone krystalizuje, jednak w temperaturze pokojowej odzyskuje płynną konsystencję.
Ogrodnicze mydło potasowe, samodzielnie lub w połączeniu z wyciągami roślinnymi, stosuje się do ekologicznych oprysków przeciwko chorobom i szkodnikom, a ponadto do czyszczenia i dezynfekcji narzędzi oraz akcesoriów ogrodniczych. Działa odkażająco (bakterio- i grzybobójczo), a jednocześnie wspomaga działanie innych środków ochrony roślin. Zniechęcając szkodniki do żerowania, ponadto tworzy błonkę ułatwiając przyleganie substancji czynnej i wydłuża działanie substancji czynnej, z którą zostało zmieszane.
Aby uzyskać maksymalną skuteczność zabiegu przeciwko chorobom i szkodnikom, najlepiej połączyć możliwości szarego mydła oraz ekstraktów roślinnych. Możesz je przyrządzić samodzielnie i zmieszać z „czystym” mydłem potasowym ogrodniczym, albo po prostu kupic mydło potasowe wzbogacone naturalnymi wyciągami roślinnymi. To drugie rozwiązanie jest łatwiejsze, pewniejsze i mniej pracochłonne, ale Twój wybór ?
.
Jak zrobić oprysk z szarego mydła na szkodniki i choroby roślin?
Jak najprościej! Wszystko sprowadza się do 3 prostych kroków:
- Wlej do opryskiwacza ok. 20 ml płynnego mydła ogrodniczego, najlepiej z dodatkiem roślinnego wyciągu. Apteczna dokładność nie jest aż tak ważna jak w przypadku chemicznych pestycydów, bo szare mydło nie jest toksyczne dla roślin zwierząt ani ludzi.
- Uzupełnij wodą do objętości 1 litra. Wstrząśnij. I tyle – ciecz robocza gotowa.
- Wykonaj oprysk, starając się jak najdokładniej pokryć organy roślinne roztworem. Pamiętaj o dolnej stronie liści! W ogrodzie i na balkonie najlepiej wykonywać ten zabieg w pochmurne, bezwietrzne i bezdeszczowe dni. W przypadku roślin domowych pogoda ma drugorzędne znaczenie.
.
Podsumowując
Im mniej chemicznych pestycydów, tym lepiej! Arsenał naturalnych zamienników jest bogaty, a skuteczność zadziwiająco wysoka. Zwłaszcza, jeśli połączysz działanie szarego mydła i naturalnych roślinnych ekstraktów.
.
.
Post we współpracy z marką Himal
- Naturalnie 3 w 1: roślinne opryski na szkodniki, choroby i wzmocnienie - 26 lutego 2025
- Jaki robot koszący do ogrodu przydomowego? - 24 lutego 2025
- Wiecznie zielone panele z bluszczu – niezastąpione zimą - 21 lutego 2025
