Szklarnia ogrodowa to budowla niezwykle praktyczna, a niekiedy zaskakująco dekoracyjna. W tym poście znajdziesz różne jej rodzaje i zastosowania, a także przykłady z ogrodów polskich i nie tylko.
Szklarnia ogrodowa, czasem nazywana cieplarnią, najczęściej kojarzy się z uprawą pomidorów. Faktycznie, to ważne, ale niejedyne z jej wielu zastosowań. Dzisiejsze modele szklarni wykraczają daleko poza klasyczne wyobrażenie szklanego domu, są wykonane z różnego rodzaju materiałów i dostosowane do różnych celów.
.
Szklarnia ogrodowa – do czego się przydaje?
Szklarnia pozwala wydłużyć sezon ogrodowy niemal w nieskończoność. Najbardziej wytrzymałe warzywa można uprawiać w szklarni nawet zimą. Już w styczniu śmiało możesz tu wysiać szpinak, rzodkiewkę, a także rozsadę pora, selera, jarmużu i kapusty.
Szklarnia znacznie przyspiesza plonowanie – nowalijki, które w gruncie każą na siebie czekać do maja, w szklarni są gotowe do zbioru już w marcu.
Cieplarniane warunki są doskonałe dla ciepłolubnych warzyw, takich jak pomidor, papryka, bakłażan czy ogórek. W szklarni plonują szybciej i obficiej, a ich owoce są dorodniejsze.
Na warzywach się nie kończy: szklarnia to doskonałe miejsce do produkcji rozsad roślin ozdobnych, na przykład lobelii czy aksamitki.
Z powodzeniem możesz wykorzystać szklarnię do zimowania pelargonii, mandevilli, datury, figowców, oleandrów, wawrzynu, bugenwilli i wielu innych egzotycznych rarytasów. Zresztą, równie dobrze mogą rosnąć w szklarni na stałe, czyli przez cały rok.
.
Warto wiedzieć
Pierwsze modele szklarni z oszklonymi ścianami i dachem powstały dopiero w XIX wieku, jednak ich idea narodziła się już około 30 roku n.e., za czasów panowania rzymskiego cesarza Tyberiusza. Aby władca mógł cieszyć się smakiem i walorami zdrowotnymi świeżych ogórków niezależnie od pory roku, nadworni ogrodnicy zaprojektowali różne prototypy cieplarni. Rośliny uprawiano na wózkach, pod taflami szkła lub selenitu (bezbarwna odmiana gipsu), bądź przejrzystą natłuszczoną tkaniną. „Szklarnie na kółkach” codziennie wystawiano na słońce, a na noc wjeżdżano nimi do pomieszczenia, by zachować nagromadzone ciepło.
.
Szklarnia ogrodowa – gotowa czy samodzielnie zaprojektowana?
Obecnie na rynku dostępny jest olbrzymi wybór gotowych modeli szklarni. Ich montaż jest szybki, prosty i często nie wymaga żadnych narzędzi. Jednak jeśli lubisz majsterkować, możesz samodzielnie zaprojektować i wykonać szklarnię idealnie dopasowaną do Twoich potrzeb i wyobrażeń. Albo po prostu zlecić budowę wymarzonego szklanego domu specjalistycznej firmie.
.
Szklarnia ogrodowa – z czego ją wykonać?
Tradycyjne szklarnie budowano, oczywiście, ze szkła oraz drewna lub metalu. Obecnie wybór materiałów jest znacznie większy. Ramy konstrukcji muszą być wytrzymałe, trwałe, solidne i odporne na warunki atmosferyczne (wiatr, deszcz, grad, śnieg, słońce, skrajne temperatury) oraz dużą wilgotność panującą wewnątrz. Te warunki spełniają m.in.:
Aluminium – to materiał lekki, łatwy w obróbce i odporny na warunki atmosferyczne, jednak wytrzymałość może pozostawiać wiele do życzenia. Sprawdza się w przypadku szklarni krytych lekkim poliwęglanem lub szkłem akrylowym, ale w przypadku cięższych tafli szkła może nie zdać egzaminu. Z drugiej strony, lekkość aluminium jest zaletą, gdy zależy Ci na mobilności: taką szklarnię możesz w razie potrzeby łatwo zdemontować na zimę albo po prostu przestawić w inne miejsce.
Ocynkowana stal – „zwykła” stal jest podatna na korozję, dlatego do budowy szklarni używa się stali pokrytej cynkową powłoką zapobiegającą rdzewieniu. To materiał bardzo wytrzymały na obciążenia, niezwykle trwały i stosunkowo tani. Z drugiej strony, jest ciężki, trudny w obróbce i montażu. Poza tym cynkowa powłoka prędzej czy później się zużywa, więc zaczyna pojawiać się rdza.
Impregnowane drewno – sosna odpada, do budowy szklarni trzeba użyć wytrzymalszych gatunków drewna, np. dębu, modrzewia lub robinii akacjowej. Koniecznie musi być zaimpregnowane: ciśnieniowo (z użyciem chemicznych środków konserwujących) lub pokryte impregnującą farbą olejną. Dobrej jakości drewno to materiał drogi, ale bardzo atrakcyjny wizualnie i wytrzymały na obciążenia. w przeciwieństwie do aluminium i stali zapewnia izolację termiczną, co ma znaczenie, jeśli w szklarni mają zimować rośliny. Niestety, drewno nie jest wieczne i często po kilkunastu latach zaczyna przegniwać, pękać lub w inny sposób szwankować.
Pokrycia szklarni mogą być wykonane ze zwykłego szkła mineralnego, szkła akrylowego, poliwęglanu litego lub komorowego. Nie uwzględniam w tym zestawieniu folii, bo, moim zdaniem, to już nie byłaby szklarnia, lecz namiot lub tunel foliowy.
Szkło doskonale przepuszcza promienie słoneczne, więc zapewnia więcej światła dla roślin. Z drugiej strony, nie chroni przed szkodliwym promieniowaniem UV, a ze względu na wysoką przepuszczalność w czasie upałów może powodować nagrzewanie się wnętrza szklarni do ekstremalnych temperatur. W takich sytuacjach konieczne są maty cieniujące lub preparaty czasowo zmniejszające przepuszczalność szyb. Teoretycznie szkło jest bardzo trwałe i z biegiem czasu nie traci swoich właściwości – pod warunkiem że się nie stłucze ani nie pęknie, co często zdarza się już podczas cięcia szklanych tafli lub montażu szklarni. Poza tym jest ciężkie, więc wymaga solidnego stelażu. Wadą jest również jego wysoka cena.
Poliwęglan jest znacznie lżejszy, łatwiejszy w obróbce i mniej wrażliwy na uszkodzenia mechaniczne (lepiej znosi gradobicie), ale dość podatny na zarysowania. Poliwęglan komorowy zapewnia dobrą izolację termiczną (ważne, jeśli w szklarni mają zimować rośliny), ale w porównaniu ze szkłem nieco gorzej przepuszcza światło słoneczne. Poliwęglan lity pod względem przejrzystości niemal dorównuje szkłu, ale znów izolacja termiczna pozostawia wiele do życzenia. Do budowy szklarni nadają się wyłącznie tafle poliwęglanu pokryte powłoką chroniącą przed działaniem promieni UV (nie żółkną). Wśród gotowych modeli dostępnych na rynku to w zasadzie standard, niemniej warto się upewnić.
Szkło akrylowe (tzw. pleksa) – posiada cechy pośrednie. Jest lżejsze i mniej podatne na stłuczenia od szkła, ale cięższe od poliwęglanu i nie aż tak wytrzymałe. Pod względem przejrzystości nie dorównuje szkłu, ale przepuszcza światło odrobinę lepiej niż poliwęglan.
.
Inspiracje i aranżacje
Skoro wiesz już, w czym wybierać, spójrz na garść pomysłów i rozwiązań, jakie udało mi się podpatrzeć w ogrodach polskich i angielskich. Być może znajdziesz coś odpowiedniego dla siebie, pasującego do Twoich oczekiwań, jak i charakteru ogrodu:
..
Szklarnia ogrodowa – gdzie ją ustawić?
Pełne słońce to jedyna dobra odpowiedź na to pytanie. Jeśli decydujesz się na lekki model szklarni z aluminiowym stelażem i pokryciem z pleksy lub poliwęglanu, koniecznie wybierz miejsce osłonięte od silnych podmuchów wiatru. Szklarnia powinna stać na osi wschód- zachód, czyli jej dłuższy bok powinien być skierowany na południe. Takie ustawienie pozwala optymalnie wykorzystać promieniowanie słoneczne. Z tego samego powodu nachylenie dachu powinno wynosić 25-35°. Jeśli szklarnia ma przylegać do altany lub domu, musi znajdować się po południowej stronie budynku.
.
Podsumowując
Jeśli decydujące znaczenie ma dla ciebie efekt wizualny, możesz zdecydować się na imponującą szklarnię w wiktoriańskim stylu. Jeśli zależy Ci na trwałości konstrukcji (szklarnia ma stać w danym miejscu na stałe, przez kilkadziesiąt lat), stelaż z drewna lub wysokiej jakości stali ocynkowanej, szkło i murowane fundamenty wydają się najlepszym rozwiązaniem. Natomiast jeśli priorytetem jest dla Ciebie komfort, zależy Ci na czasie i liczysz się z kosztami, wybierz gotowy model szklarni z poliwęglanu i aluminium, montowany na kotwach lub stalowych bazach.
