Inspiracje, jak by tu jeszcze urozmaicić ogród, możesz znaleźć wszędzie. Jednak ich najbogatszym źródłem jest sama natura. Jak się okazuje, najbardziej zróżnicowane są krajobrazy górskie. Ich odpowiednikiem w mikroskali jest skalniak i to właśnie o nim przeczytasz w tym poście.
Podczas wspinaczki górskim szlakiem w oczy rzuca się jedno: skały. To właśnie one grają główną rolę w pejzażu i w dużej mierze kształtują jego bogactwo. Bo po pierwsze: każdy jest inny, układają się w niepowtarzalne struktury i labirynty. Każdy głaz czy rozpadlina stają się barierą między mikroświatami: na zalanej słońcem skarpie wszystko kwitnie i wybucha kolorem, podczas gdy tuż obok, po cienistej stronie, zalega jeszcze śnieg. Kropla drąży skałę, a górski potok rzeźbi jeszcze skuteczniej skalisty teren. Pomagają mu w tym śnieg i lód, więc labirynt suchych, słonecznych i jałowych występów skalnych, wilgotnych dolinek wypełnionych ziemią i ciemnych, kamiennych nisz nie ma końca. Urozmaicony teren przekłada się na równie zróżnicowaną roślinność, bo co innego lubi rosnąć w słońcu, co innego w cieniu, nie mówiąc już o rodzaju podłoża i klimacie zmieniającym się drastycznie wraz z wysokością.
.
Kamień na skalniaku
No dobrze, ale jak to przełożyć na skalę ogrodu, czyli zbudować skalniak z prawdziwego zdarzenia? Jak już kiedyś pisałem w tym poście o tym „jak wykonać i obsadzić skalniak gnejsowy“, na efektowny skalniak składają się trzy elementy:
- odpowiednio dobrany kamień
- ułożenie z niego ciekawej kompozycji
- dobór odpowiednich roślin
.
A tak na marginesie… Szukasz na poważnie pomysłu na skalniak? Jeśli tak, to polecam garść inspiracji w filmie na moim kanale, w którym głosu udziela moja 17 letnia Córka:
.
Wracając do lektury… Zacznijmy od punktu pierwszego. Rodzajów kamienia dostępnych na rynku nie sposób wymienić, jak wyglądają niektóre z nich, możesz zobaczyć tutaj. Generalnie przy budowie skalniaka najlepiej zdecydować się na jeden konkretny rodzaj kamienia. Gdy zmieszasz ze sobą gnejsy, wapienie, piaskowce i łupki, zamiast różnorodności otrzymasz wrażenie chaosu, a do tego od samego początku zaszkodzisz skalnym roślinom. Dlaczego? Poszczególne skały znacznie różnią się odczynem. Na wapieniach, dolomitach, bazaltach i marmurach poradzą sobie tylko gatunki przywykłe do zasadowej gleby, podczas gdy granity odpowiadają roślinom kwasolubnym. Piaskowce, łupki szarogłazowe i gnejsy mają obojętny odczyn po lekko kwaśny, a taki zakres daje największą swobodę przy doborze nasadzeń. Jedno jest pewne: najbardziej naturalnie wyglądają kamienie o ostrych krawędziach, złożonej strukturze i niejednolitej barwie. Spękane, nieregularne kamienie odłamane od rodzimej skały prezentują się o niebo lepiej niż wygładzone otoczaki. Powinny być różnej wielkości, przy czym nie obejdzie się bez kilku sporych głazów, które będą stanowiły szkielet kompozycji.
.
Jak ułożyć kamienie?
Zanim do tego przejdę, trzeba zadać sobie pytanie, gdzie taki skalniak ma się znajdować. Jako niebywałą atrakcję należy go właściwe wyeksponować w dobrze widocznym miejscu ogrodu, a nie upchnąć gdzieś wśród krzewów. Musisz ponadto wiedzieć, że najlepsze efekty osiągniesz, zakładając skalniak w pełnym słońcu. Jeśli masz w ogrodzie słoneczną skarpę lub nasyp, lokalizacja narzuca się sama. Właściciele płaskich posesji mają utrudnione zadanie. Skalniak można zbudować „od podstaw”, jednak trzeba go odpowiednio zaplanować i zbudować.
Najpierw wyznacz zarys podstawy skalniaka – nieregularny, ale płynny kształt będzie wyglądał najbardziej naturalnie.
Zacznij od największych kamieni. Ułóż je na obrzeżu planowanego skalniaka tak, by przylegały do siebie, a gdzieniegdzie na siebie zachodziły. Wkop je w podłoże do ok. 1/3 wysokości i lekko odchyl do tyłu. Środek obrysu wypełnij gruzem skalnym lub dużym kamieniami, by powstał rodzaj nieregularnej skarpy, a nie równiutki kopczyk.
Usyp na takiej podbudowie docelowy pagórek. Możesz wykorzystać do tego ogrodową ziemię, ale koniecznie rozluźnij ją piaskiem lub żwirem.
Dopiero teraz „obuduj” skalniak kolejnymi kamieniami, tak jak poprzednio zagłębiając je w ziemię do 1/3 wysokości i odchylając. Powinny tworzyć piętra, załomy i nisze.
Obficie podlej skalniak i uzbrój się w cierpliwość. Z sadzeniem roślin warto poczekać co najmniej kilka dni, aż ziemia osiądzie. Wtedy można w razie potrzeby uzupełnić tu i ówdzie podłoże i wreszcie przystąpić do dzieła.
.
Czym obsadzić skalniak?
Teoretycznie na skalniaku może rosnąć wszystko, co jest w miarę niskie i ma płytki system korzeniowy, nawet pelargonie, wrzosy czy choćby sałata. Ale mówiąc poważnie, w tym przypadku także najlepiej sprawdzi się naśladowanie natury. Spokojnie, nie musisz szukać roślin ściśle według listy flory Tatr czy Sudetów, ani sprawdzać, czy dany gatunek faktycznie z gór pochodzi. Zamiast tego pomyśl, co łączy większość wysokogórskich roślin: niski wzrost i zwarty, często poduchowaty lub płożący pokrój. Górskie krzewinki oraz byliny (np. szafran czy rojniki)
wiosną i latem szczelnie pokrywają się małymi kwiatami, ewentualnie rozwijają kilka kwiatów, za to nieproporcjonalnie dużych i w jaskrawych kolorach. Przystosowanie do surowego i wietrznego górskiego klimatu często widać na pierwszy rzut oka: mięsiste, grube liście rozchodników,
sine od warstewki wosku, zwarte, czerwono-fioletowe rozetki rojników
czy srebrzysty meszek okrywające liście szarotki i sasanki.
Z drugiej strony, nikt nie broni Ci eksperymentować. Na skalniaku zaskakująco dobrze wyglądają śródziemnomorskie zioła, takie jak lawenda, szałwia i macierzanka,
znany z nadmorskich klifów zawciąg pospolity, a nawet pustynne sukulenty, jak wilczomlecze,
opuncje i słonecznice.
.
Niemniej dla ułatwienia przygotowałem dla Ciebie gotową listę sprawdzonych kandydatów na skalniaki. Większość lubi słońce i podłoża o odczynie od lekko zasadowego po lekko kwaśny.
- rozchodnik (Sedum) różne gatunki
- rojnik (Sempervivum) różne gatunki
- rojownik (Jovibarba) różne gatunki
- naradka (Androsace) różne gatunki
- goździk Dianthus niskie gatunki, np. siny i kartuzek
- dzwonki (Campanula) niskie gatunki, np. poszarskiego, dalmatyński i karpacki
- płomyk szydlasty (Phlox subulata)
- sasanka (Pulsatilla) różne gatunki
- żagwin ogrodowy (Aubrieta × cultorum)
- smagliczka skalna (Aurinia saxatilis)
- ubiorek wiecznie zielony (Iberis sempervirens)
- ukwap dwupienny (Antennaria dioica)
- goryczka (Gentiana) niskie gatunki, np. bezłodygowa i Klusjusza
- rogownica kutnerowata (Cerastium tomentosum)
- skalnica (Saxifraga) różne gatunki
- gęsiówka kaukaska (Arabis caucasica)
- szarotka alpejska (Leontopodium alpinum)
- karmnik ościsty (Sagina subulata)
- pierwiosnek (Primula) niskie gatunki, np. omączony, bezłodygowy, maleńki i główkowaty
- dziewięćsił bezłodygowy (Carlina acaulis)
- kulnik kropkowany (Globularia punctata)
Na większym skalniaku możesz posadzić również karłowe odmiany iglaków, przede wszystkim sosen i jałowców. Świetnym uzupełnieniem będą karłowate, kępkowe trawy ozdobne z kostrzewą siną na czele.
.
Jak widać, możliwości jakie daje skalniak, są praktycznie nieograniczone. Miliardy możliwych kombinacji rozmaitych skał, ich ułożenia i doboru roślin dają gwarancję, że każdy skalniak jest jedyny w swoim rodzaju. I właśnie to w tym specyficznym rodzaju rabaty jest najpiękniejsze.
