Jak urządzić ogród w stylu śródziemnomorskim?

Ogród w stylu śródziemnomorskim 1

Południe Europy kojarzy się z beztroskim, słonecznym wypoczynkiem z szumem lazurowych fal w tle i aromatem wonnych ziół dookoła. Możesz na stałe przenieść wakacyjną atmosferę do własnego ogrodu, urządzając go w stylu śródziemnomorskim.

Podczas podróży w ramach projektu Busem przez polskie ogrody staram się dostrzegać i kolekcjonować pomysły na ciekawe i wyjątkowo efektowne dekoracje lub oryginalne aranżacje, godne polecenia i przeniesienia do własnego ogrodu. Coraz większą popularność zyskują aranżacje inspirowane krajobrazem i kulturą południa Europy. Klasyczna elegancja z nutą szaleństwa i gorącego temperamentu – tak można streścić styl nawiązujący do włoskiej Riwiery, francuskiej Prowansji, greckich wysp czy malowniczej Dalmacji, będących od dawna niedoścignionym wzorcem do naśladowania i obiektem westchnień ogrodników z całej Europy i nie tylko.

Ogród w stylu śródziemnomorskim 1a

Wraz z ociepleniem klimatu do Polski na dobre zawitały rośliny ze śródziemnomorskim rodowodem i zadomowiły się u nas w gruncie. Uzupełniając je o egzotyki uprawiane w pojemnikach, a także umiejętnie dobierając nawierzchnię, małą architekturę, meble i dodatki, możesz spełnić marzenie o wiecznych wakacjach. Czyli urządzić swój ogród w śródziemnomorskim stylu. 

.

Jak urządzić ogród w stylu śródziemnomorskim – najważniejsze cechy

Pozornie to styl stosunkowo „egzotyczny” i wyraźnie różny od naszych rodzimych ogrodów typowych dla lokalnego klimatu. Zasadniczo cechuje się ograniczeniem lub całkowitą rezygnacją z trawników na rzecz nawierzchni brukowanych, kamiennych, żwirowych lub wyłożonych terakotą. Do tego obfituje we wszelkiego rodzaju murki, schodki, tarasy, płytkie baseny, fontanny i miejsca wypoczynkowe. Roślinność jest raczej prosta, z gatunkami wiecznie zielonymi oraz kwiatami w pastelowych kolorach, uzupełnionych kilkoma plamami intensywnych barw. Cechą charakterystyczną ogrodów śródziemnomorskich są również rośliny uprawiane w pojemnikach, a także specjalnie wydzielone ziołowe aromatyczne zakątki. Nie powinno zabraknąć też pnączy, z winoroślą na czele.

.

Śródziemnomorskie rośliny

Generalnie śródziemnomorski klimat jest cieplejszy i bardziej suchy od naszego. Niemniej bezdeszczowe, skrajnie upalne lata i łagodne, bezśnieżne zimy zdarzają się coraz częściej również w naszych szerokościach geograficznych. Być może już niedługo czerpanie ogrodowych inspiracji rodem z Południa stanie się wręcz koniecznością.

A zatem, od ogółu do szczegółu.

Nasadzenia roślinne to w większości swobodne, niezbyt gęste, inspirowane naturalnym krajobrazem wybrzeża Morza Śródziemnego. Powinny dominować gatunki wiecznie zielone i sucholubne, typowe dla tamtejszego klimatu. Alternatywnie możesz zdecydować się na tradycyjny układ rabaty, z wyższymi gatunkami z tyłu, a niższymi z przodu, jednak nie przesadzaj z symetrią. Tak czy inaczej dla lepszego efektu rabaty najlepiej wyłożyć żwirem i większymi kamieniami.

W większym ogrodzie można skusić się na luźny szpaler zimozielonych kolumnowych iglaków, na przykład wzdłuż podjazdu lub ogrodzenia.

Ogród w stylu śródziemnomorskim ma w sobie zarówno cechy ogrodu ozdobnego, jak i użytkowego. Dojrzewające w słońcu winogrona, soczyste pomidory i wonne zioła nie muszą mieć specjalnie wydzielonego miejsca, można je wkomponować w dekoracyjne rabaty.

Zresztą, rośliny na południu Europy uważane za typowo użytkowe, jak choćby oliwka, figowiec, granat, opuncja czy kapar, u nas są traktowane jak egzotyczne rarytasy.

Ogród w stylu śródziemnomorskim 2

Ogród w stylu śródziemnomorskim 3

Ogród w stylu śródziemnomorskim 4

Ogród śródziemnomorski jest z założenia słoneczny i suchy, poprzecinany ażurowymi skrawkami cienia rzucanego przez pergole i altany obrośnięte pnączami oraz korony nielicznych drzew. Jeśli Twoja działka jest cienista, z dużą liczbą wysokich drzew o gęstych koronach, albo bardzo żyzna, wilgotna czy wręcz podmokła, lepiej zdecyduj się na inny styl ogrodowy.

.

Drzewa i duże krzewy

Wśród drzew dominują iglaki, takie jak cyprysy o charakterystycznej smukłej sylwetce, sosny pinie, a także ciepłolubne drzewa owocowe, m.in. oliwka europejska oraz cytrusy.

W polskich warunkach klimatycznych lepiej znaleźć dla nich odpowiedniki lepiej przystosowane do mroźnych zim.

Kolumnowe jałowce (Juniperus) i cyprysiki (Chamaecyparis) mogą z powodzeniem zastąpić cyprysy (Cupressus sempervirens).

Zamiast sosny pinii (Pinus pinea) możesz zastosować sosny: pospolitą (Pinus sylvestris), czarną (Pinus nigra), wejmutkę (Pinus strobus), smołową (Pinus rigida) lub którąś z ich wielu krewniaczek.

Ogród w stylu śródziemnomorskim 7

Ogród w stylu śródziemnomorskim 8b

Oliwnik wąskolistny (Elaeagnus angustifolia) i baldaszkowaty (Elaeagnus umbellata)

Ogród w stylu śródziemnomorskim 9

które na pierwszy rzut oka bardzo przypominają oliwkę europejską (Olea europaea).

Ogród w stylu śródziemnomorskim 10

Również grusza wierzbolistna (Pyrus salicifolia) doskonale imituje oliwkę.

Poncyria trójlistkowa (Poncirus trifoliata) to jak dotąd jedyny cytrus możliwy do całorocznej uprawy w gruncie w polskim klimacie. Niestety, jej owoce są niejadalne.

Ogród w stylu śródziemnomorskim 11

Prawdziwe pomarańcze, cytryny, mandarynki i kumkwaty możesz uprawiać w dużych donicach – przy odpowiedniej pielęgnacji owocują zaskakująco obficie! Latem i wczesną jesienią doskonale czują się na słonecznym tarasie, ale chłodniejsze miesiące muszą spędzić w pomieszczeniu.

Z drzew owocowych dobrym wyborem będą brzoskwinia (Prunus persica), migdałowiec jadalny (Prunus dulcis) lub kasztan jadalny (Castanea sativa).

Ogród w stylu śródziemnomorskim 12

.

Do śródziemnomorskiego stylu idealnie pasują gatunki sucholubne o drobnych liściach, takie jak:

tamaryszki: drobnokwiatowy (Tamarix) i pięciopręcikowy,

Ogród w stylu śródziemnomorskim 13

rokitnik pospolity (Hippophae rhamnoides).

Ogród w stylu śródziemnomorskim 14

Gatunkiem typowym dla krajów śródziemnomorskich, który przy starannym zabezpieczeniu na zimę może rosnąć w gruncie, jest figowiec właściwy (Ficus carica). Jeśli wybierzesz mrozoodporną, samopylną odmianę, np. ‘Brown Turkey’, ‘Morena’ albo ‘Bornholm’, możesz liczyć na naprawdę obfite plony.

Ogród w stylu śródziemnomorskim 15

Ogród w stylu śródziemnomorskim 16

Ogród w stylu śródziemnomorskim 17

.

W roli zimozielonego żywopłotu idealnie sprawdzi się laurowiśnia wschodnia (Prunus laurocerasus) lub ostrokrzewy: kolczasty (Ilex aquifolium) albo meservy (Ilex x meserveae).

Pamiętaj, że nie chodzi o tworzenie kolekcji śródziemnomorskiej flory, lecz o inspirowanie się stylem śródziemnomorskich ogrodów i uprawianymi tam roślinami, niekoniecznie lokalnie spotykanymi.

Całoroczną atrakcją z pewnością będzie południowoamerykańska araukaria chilijska (Araucaria araucana).

Ogród w stylu śródziemnomorskim 18

Morwa biała (Morus alba), choć pochodzi z Azji, jest często uprawiana na południu Europy. W Polsce możesz ją bez obaw posadzić w ogrodzie, a potem cieszyć się widokiem niepowtarzalnych liści i zajadać słodkie jak miód owoce. Może rosnąć jako drzewo, krzew, żywopłot, a nawet może być materiałem na tzw. żywą architekturę.

Ogród w stylu śródziemnomorskim 19

Kolejną Azjatką popularną w śródziemnomorskich ogrodach jest albicja jedwabista (Albizia julibrissin). W najcieplejszych regionach Polski starsze drzewa dobrze zimują w gruncie.

Ogród w stylu śródziemnomorskim 20

Do południowego stylu pasują również inne drzewa z rodziny bobowatych, o obcym pochodzeniu, jak choćby amerykańska glediczja trójcierniowa (Gleditsia triacanthos),

Ogród w stylu śródziemnomorskim 21

a także wiele europejskich krzewów, na przykład janowiec sterczący (Echinospartum horridum),

Ogród w stylu śródziemnomorskim 22

żarnowiec miotlasty (Cytisus scoparius)

Ogród w stylu śródziemnomorskim 23

oraz moszenki południowe (Colutea arborescens).

Ogród w stylu śródziemnomorskim 24

.

Małe krzewy, krzewinki i byliny

Lawenda (Lavandula angustifolia), lawenda i jeszcze raz lawenda!

Ogród w stylu śródziemnomorskim 25

Śródziemnomorski ogród nie może się bez niej obejść! Możesz ją uzupełnić (lub ostatecznie zastąpić) kocimiętką Faassena (Nepeta faassenii)

Ogród w stylu śródziemnomorskim 26

albo perowskią łobodolistną (Perovskia atriplicifolia).

Ogród w stylu śródziemnomorskim 27

Powietrze powinien wypełniać aromat ziół: rozmarynu,

Ogród w stylu śródziemnomorskim 28

tymianku,

Ogród w stylu śródziemnomorskim 31

kocanek włoskich, majeranku, szałwii

Ogród w stylu śródziemnomorskim 29

i wspomnianej lawendy, a także jednorocznej bazylii.

Agawy, z nielicznymi wyjątkami, przemarzają w gruncie. Zamiast nich lepiej posadzić bardzo podobną, a przy tym znacznie wytrzymalszą jukę karolińską (Yucca filamentosa).

Ogród w stylu śródziemnomorskim 30

Kaktusy w ogrodzie? Czemu nie! Doskonale komponują się ze śródziemnomorskim stylem. Wiele odmian opuncji (Opuntia), echinocereusa (Echinocereus) i eskobarii (Escobaria) może spędzić zimę na zewnątrz. Warunkiem jest zaciszne miejsce i suche, doskonale przepuszczalne podłoże – choćby mieszanka piasku i żwiru.

Ogród w stylu śródziemnomorskim 32

Spośród typowych kwitnących bylin warto postawić na różne gatunki mikołajka (Erinum), przegorzanu (Echinops), 

Ogród w stylu śródziemnomorskim 33

kłosowca (Agastache), rozchodników (Sedum), pustynnika (Eremurus), macierzanek (Thymus) i czosnków ozdobnych (Allium), 

Ogród w stylu śródziemnomorskim 34

a także trytomę groniastą (Kniphofia uvaria), werbenę patagońską (Verbena bonariensis),

Ogród w stylu śródziemnomorskim 34a

wilczomlecz błękitnawy (Euphorbia characias), wilczomlecz mirtowaty (Euphorbia myrsinites

Ogród w stylu śródziemnomorskim 35

oraz delikatną gaurę Lindheimera (Gaura lindheimeri).

Klimat upalnego, nadmorskiego kurortu podkreślą delikatne trawy ozdobne, takie jak ostnice (Stipa), trzcinniki (Calamagrostis) i rozplenice (Pennisetum alopecuroides).

.

Pnącza

Numerem jeden jest winorośl właściwa (Vitis vinifera). Wszak śródziemnomorski krajobraz bez winnic byłby tym, czym polski bez jabłoniowych sadów. Południowcy podnieśli uprawę winorośli do rangi sztuki, podobnie jak przyrządzanie z niej szlachetnych trunków. Dlatego altana, pergola lub choćby kratka opleciona dojrzewającymi w słońcu słodkimi gronami wręcz musi znaleźć się w śródziemnomorskim ogrodzie. 

Ogród w stylu śródziemnomorskim 36

Warto ją uzupełnić o ozdobne pnącza. W zastępstwie ciepłolubnej bugenwilli sprawdzi się obficie kwitnący milin amerykański (Campsis radicans),

Ogród w stylu śródziemnomorskim 37

glicynia (Wisteria),

Ogród w stylu śródziemnomorskim 37a

lub powojniki (Clematis).

Ogród w stylu śródziemnomorskim 37b

Ciekawym dodatkiem może być obwojnik grecki (Periploca graeca).

Ogród w stylu śródziemnomorskim 38

.

Rośliny w pojemnikach

Wiele roślin typowych dla śródziemnomorskich ogrodów w Polsce nie ma szans przetrwać zimy na zewnątrz. Nic straconego – możesz je uprawiać w donicach lub skrzynkach i na chłodne miesiące wnosić do pomieszczenia.

Do tej grupy zaliczają się m.in. oleander (Nerium oleander),

Ogród w stylu śródziemnomorskim 40

wawrzyn szlachetny (Laurus nobilis), kuflik cytrynowy (Callistemon citrinus), granatowiec właściwy (Punica granatum)

Ogród w stylu śródziemnomorskim 41

oraz cytrusy (Citrus).

Wśród bylin warto wymienić pelargonie (Pelargonium), najlepiej czerwone,

Ogród w stylu śródziemnomorskim 42

oraz agapant (Agapanthus).

Ogród w stylu śródziemnomorskim 43

Spośród śródziemnomorskich pnączy niezimujących w gruncie najpopularniejsze są bugenwilla gładka (Bougainvillea glabra),

Ogród w stylu śródziemnomorskim 44

ołownik uszkowaty (Plumbago auriculata),

Ogród w stylu śródziemnomorskim 45

marakuja, czyli męczennica (Passiflora),

Ogród w stylu śródziemnomorskim 46

oraz jaśmin gwiazdkowy (Trachelospermum jasminoides).

Ogród w stylu śródziemnomorskim 48

.

Śródziemnomorska mała architektura i nawierzchnie

Ścieżki wysypane żwirem swobodnie przechodzące w rabaty ściółkowane tym samym materiałem, taras wyłożony terakotą lub kamiennymi płytami (idealny byłby piaskowiec), gdzieniegdzie większe głazy do dekoracji. Tylko tyle wystarczy, by w przenieść się na południe Europy, nie ruszając się poza granice kraju.

Ogród w stylu śródziemnomorskim 49

Ogród w stylu śródziemnomorskim 50

Suche murki oporowe z piaskowca lub ostatecznie polnych kamieni podkreślą śródziemnomorski charakter ogrodu. W tym przypadku skarpa okazuje się atutem.

Pergola lub altana będą niezastąpione, o ile nie masz wolnego miejsca przy południowej, słonecznej ścianie domu czy muru. W końcu winorośl i inne pnącza muszą się po czymś piąć.

Ogród w stylu śródziemnomorskim 51

Ogród w stylu śródziemnomorskim 52

.

Śródziemnomorskie dodatki i dekoracje

Latynoska kultura obfituje w okazje zarówno do leniwego wypoczynku, jak i hucznego świętowania. Niezależnie od tego, czy marzy ci się błoga sjesta czy fiesta do białego rana, powinieneś móc je urządzić w swoim śródziemnomorskim ogrodzie. Dlatego nie może w nim zabraknąć kącików wypoczynkowych, wygodnych mebli i subtelnego oświetlenia. Przykładem może być cienisty zakątek z hamakiem lub stołem i wygodnymi fotelami ogrodowymi, osłonięty ażurowym sklepieniem pnączy porastających altanę czy wiatę, gdzie wystarczy sięgnąć dłonią po soczyste winogrona zwieszające się tuż nad głową.

Nad skąpanym w słońcu tarasem przyda się rozwijana markiza lub parasol ogrodowy.

Zewnętrzna kuchnia ułatwi i uatrakcyjni biesiadowanie na świeżym powietrzu, czyli ulubiony „sport” południa Europy. Warto skusić się chociaż na kamienny piec lub grill. W sąsiedztwie powinny rosnąć aromatyczne zioła, które pozwolą poczuć południowy klimat wszystkimi zmysłami.

Ogród w stylu śródziemnomorskim 53

Ogród w stylu śródziemnomorskim 54

Donice i inne pojemniki na rośliny powinny być wykonane z terakoty, ewentualnie kamienia lub ceramiki. Tworzywa sztuczne i metal są wykluczone!

Ogród w stylu śródziemnomorskim 56

Ogród w stylu śródziemnomorskim 57

Ogród w stylu śródziemnomorskim 57a

Co kraj, to obyczaj – nie ma jednego, uniwersalnego stylu śródziemnomorskiego. Tak samo jak przyroda zmieniająca się diametralnie na przestrzeni kilkudziesięciu, kilkuset kilometrów, tak lokalna kultura i tradycje kształtują estetykę ogrodów, nadając im charakterystyczny sznyt. Sztandarowym przykładem jest kolorystyka, nie tyle roślin, co przede wszystkim elementów architektury, mebli, dodatków i dekoracji. W dużym uogólnieniu można przyjąć, iż we włoskich ogrodach dominują barwy ziemi: brązy, beże, szarości, ochra, piaskowożółty i ceglasty. 

W greckim ogrodzie w kolorystyce architektury i dekoracji przeważają biel oraz błękit w nasyconych odcieniach.

Ogród w stylu śródziemnomorskim 59

Ogród w stylu śródziemnomorskim 59a

Ogród w stylu śródziemnomorskim 60

Hiszpanie kochają płomienne barwy: gorącą czerwień, pomarańcz i żółć, które bez wahania  zestawiają z mocnym fioletem, soczystą zielenią i śnieżną bielą.

Śródziemnomorski styl, niemający nic wspólnego z geometrycznym, formalnym, „francuskim” ogrodem znanym z Wersalu, dotarł także do Francji. Widać go przede wszystkim w Prowansji słynącej z rozległych pól lawendy. Również w tamtejszych ogrodach ważną rolę odgrywa lawendowy fiolet uzupełniony subtelnym różem, bielą, brązem i kroplą błękitu. 

Ogród w stylu śródziemnomorskim 61

.

Podsumowując

Śródziemnomorski styl niezawodnie wnosi do ogrodu wakacyjną atmosferę i wprawia w błogi nastrój. Oczywiście nie musisz stosować go w całym założeniu. Wystarczy, że urządzisz w ten sposób kącik wypoczynkowy na patio albo słoneczny taras, czyli miejsca, gdzie będziesz spędzał relaksującą sjestę lub alternatywnie urządzał fiestę z przyjaciółmi.

Tomasz Szostak
Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *