Basen czy oczko wodne? Po co wybierać, skoro można mieć 2 w 1: staw kąpielowy!
Klasyczny, prostokątny basen pasuje do ogrodów nowoczesnych i egzotycznych, ale w zestawieniu z naturalistycznymi rabatami, sielską, rustykalną scenerią albo orientalną kompozycją wyglądałby co najmniej dziwnie – jak wyjęty z kontekstu. Spokojnie – nie namawiam Cię, abyś ze względów estetycznych rezygnował z upragnionej ochłody i możliwości pływania o krok od domu. Wręcz przeciwnie – podpowiem Ci, jak zaaranżować naturalistyczny i ekologiczny odpowiednik basenu, czyli staw kąpielowy.
.
Co to jest staw kąpielowy?
Staw kąpielowy to zbiornik wodny łączący w sobie malowniczy wygląd naturalnego stawu i funkcje rekreacyjne basenu. Jeśli lubisz spędzać wolne dni nad jeziorem i marzysz o pływaniu w dzikim kąpielisku, staw kąpielowy w ogrodzie to rozwiązanie właśnie dla Ciebie!
Oczywiście nikt nie chciałby kąpać się w brudnej wodzie zielonej od glonów ani narażać się na kontakt z chemikaliami. Spokojnie – woda w stawach kąpielowych jest krystalicznie czysta wyłącznie dzięki zastosowaniu ekologicznych rozwiązań, bez chloru czy innych chemicznych środków odkażających.
Jak to możliwe?
.
Naturalna filtracja wody – sekret stawu kąpielowego
Ekologiczny basen, czyli staw kąpielowy, przypomina naturalny zbiornik wodny nie tylko z wyglądu. Stanowi bioróżnorodny, zrównoważony ekosystem, zasiedlony przez pożyteczne mikroorganizmy i rośliny oczyszczające wodę. Aby osiągnąć efekt naturalnej filtracji wody, niezbędne jest profesjonalne planowanie i wykonanie, z użyciem prawidłowo dobranych materiałów, roślinności oraz urządzeń.
Przedstawiony poniżej przykładowy staw kąpielowy składa się z 2 połączonych zbiorników, między którymi zachodzi wymiana wody.
- Część kąpielowa – to rekreacyjna część stawu, czyli zbiornik służący do kąpieli, pływania, gry w piłkę wodną… Po prostu do wszystkiego, co można robić w basenie.
- Strefa regeneracyjna – wydzielony, płytki fragment zbiornika, w którym zachodzi mechaniczne i biologiczne oczyszczanie wody.
W „zwykłym” basenie z chlorowaną wodą oczyszczanie polega na chemicznym zabijaniu glonów, bakterii i innych drobnoustrojów. W ekologicznym stawie kąpielowym zamiast chemii wykorzystuje się system wychwytywania biogenów w strefie regeneracyjnej.
Oczyszczanie wody w rekreacyjnym stawie w ogrodzie zachodzi stopniowo, dzięki połączeniu procesów filtracji mechanicznej i biologicznej.
Filtracja mechaniczna – na tym etapie z wody wychwytywane są osady, resztki roślinne i inne zanieczyszczenia stałe:
- Sita i skimmery – woda przepływa przez gęste sita, które zatrzymują większe zanieczyszczenia, np. liście, patyki, pióra, kawałki kory itp. Ruch wody jest często wymuszany przez skimmery, czyli urządzeniach zasysających zanieczyszczenia z powierzchni stawu.
- Złoże filtracyjne – woda przepływa przez ziarnisty materiał na dnie strefy regeneracyjnej, np. mieszankę piasku, żwiru i keramzytu. Złoże zatrzymuje drobne zanieczyszczenia, takie jak muł i glony.
- Pompy – urządzenia wymuszające cyrkulację wody w zbiorniku, sprawują kilka ważnych funkcji na raz. Przede wszystkim umożliwiają wydajny przepływ wody przez filtry mechaniczne i biologiczne. Ponadto zapobiegają nagrzewaniu się wody (glony lubią ciepło). Pomagają równomiernie rozprowadzać składniki odżywcze i tlen w całym stawie oraz zwiększają natlenienie wody – dzięki temu rozkład materii organicznej następuje szybciej. Warto połączyć pompę z dekoracyjną kaskadą – przyjemne z pożytecznym!
Filtracja biologiczna – procesy oczyszczania wody zachodzące przy udziale roślin i pożytecznych mikroorganizmów:
- Rośliny oczyszczające wodę – rośliny wodne pobierają z wody biogeny, głownie azotany i fosforany. W ten sposób „podbierają pokarm” glonom, hamując ich masowy rozwój. W ten sposób zapobiegają mętnieniu i zielenieniu wody. Co więcej, korzenie roślin dostarczają tlen do strefy przydennej, tworząc korzystne warunki dla mikroorganizmów rozkładających zanieczyszczenia.
- Pożyteczne mikroorganizmy – bakterie tlenowe zasiedlające złoże filtracyjne rozkładają zanieczyszczenia i przekształcają je w nieszkodliwe związki. Główna rolę odgrywają bakterie Nitrosomonas i Nitrobacter, wspólnie przeprowadzające nitryfikacje azotu. W ten sposób udostępniają go roślinom wodnym. Bakterie tlenowe rozkładają również martwą materię organiczną, zmieniając ją w wodę i dwutlenek węgla (CO2).
- Zooplankton – drobne bezkręgowce i pierwotniaki biernie unoszące się w toni wodnej. Są nieszkodliwe dla ludzi i pożyteczne dla ekosystemu. Ich głównym pokarmem są glony, więc pomagają oczyścić wodę z zielonej zawiesiny.
.
Warto wiedzieć
Istnieje możliwość budowy stawu kąpielowego funkcjonującego bez żadnych urządzeń mechanicznych. Jest jedno „ale”: aby ekobasen bez pompy i skimmerów miał szansę funkcjonować, strefa regeneracyjna porośnięta roślinnością bagienną musi być ok. 3 razy większa od części kąpielowej. Jednak nawet przy zachowaniu tych proporcji jakość wody w takim zbiorniku nie dorówna stawom kąpielowym wyposażonym w odpowiednią aparaturę.
.
Rośliny oczyszczające wodę w stawie kąpielowym
Postaw na różnorodność! Rośliny wodne, zależnie od gatunku, pobierają z wody biogeny w różnym tempie i proporcjach. Niektóre szczególnie wydajnie wychwytują azotany, inne to „pożeracze” fosforanów. Ponadto korzenią się na różnej głębokości, zapewniając pełniejszą penetrację dna, a tym samym większe siedlisko dla pożytecznych mikroorganizmów.
Do wyjątkowo skutecznych roślin wodnych oczyszczających wodę należą m. in.:
- Trzcina pospolita (Phragmites australis)
- Pałka wodna (Typha latifolia i Typha angustifolia)
- Tatarak zwyczajny (Acorus calamus)
- Kosaciec żółty (Iris pseudacorus)
- Sit rozpierzchły (Juncus effusus)
- Żabieniec babka wodna (Alisma plantago-aquatica)
- Grążel żółty (Nuphar lutea)
- Żabiściek pływający (Hydrocharis morsus-ranae)
- Przęstka pospolita (Hippuris vulgaris)
- lilia wodna, czyli grzybień (Nymphaea)
- Łączeń baldaszkowy (Butomus umbellatus)
- Oczeret jeziorny (Schoenoplectus lacustris)
- Wełnianka (Eriophorum)
.
Jaki kamień do stawu kąpielowego?
Skoro Twój ekologiczny basen ma przypominać naturalny zbiornik wodny, musisz zadbać o odpowiednie wykończenie brzegów. Zapomnij o betonie – w tej roli niezastąpione są kamienie. Względy estetyczne to nie wszystko: naturalne skały zapewniają znacznie korzystniejsze warunki dla roślin i mikroorganizmów pożytecznych niż gładki beton czy tworzywo.
Duże znaczenie ma wybór odpowiedniego kamienia – niektóre skały mogą wpłynąć na odczyn wody, ułatwiając życie glonom! Z tego powodu wykluczone sa m. in. wapienie, dolomity i inne skały bogate w węglan wapnia. Niekorzystne są również łupki, ze względu na skłonność do rozpadania się na drobne płytki, a także kamienie o porowatej strukturze (np. skały wulkaniczne), które gromadzą zanieczyszczenia organiczne jak gąbka.
.
Warto postawić na jeden, wybrany typ skały – melanż przypadkowych kamieni w zestawieniu z różnorodną roślinnością niezbędną w strefie regeneracyjnej sprawiałby wrażenie bałaganu. Idealny kamień do stawu kąpielowego musi być trwały, stabilny chemicznie, a przy tym estetyczny. W tej roli doskonale sprawdzi się serpentynit.
Serpentynit antygorytowy, znany jako zielony kamień ogrodowy, to naturalna skała wydobywana w Polsce, w masywie Ślęży. Jest:
- Elegancki i naturalnie piękny: unikalna tekstura serpentynitu tworzy wspaniałą mozaikę ciemnej zieleni i grafitu. Pod wpływem wilgoci nabiera szczególnego połysku i głębi, stając się jeszcze bardziej dekoracyjna. Stanowi wyjątkowo malownicze tło dla roślin wodnych.
- Trwały i wytrzymały: serpentynit jest odporny na wilgoć, skrajne temperatury, działanie czynników biologicznych i mechanicznych. Jest twardy, nie kruszy się, nie wypłukuje ani nie zarysowuje. Kropla, która drąży skałę miałby z nim spory problem.
- Odporny chemicznie: serpentynit nie rozpuszcza się i nie wpływa na odczyn wody. Jest w pełni bezpieczny dla roślin wodnych i mikroorganizmów pożytecznych. Dla ludzi oczywiście też.
- Wszechstronny: dostępny jest w różnych rozmiarach i bryłach: od dużych głazów do umacniania brzegów stawu, przez otoczaki na dno i kamień gabionowy do dekoracji po grys do złoża filtracyjnego i kamienne płyty do wyłożenia schodów do ekobasenu.
- Malownicze tło dla roślin: zielono-grafitowa powierzchnia serpentynitu harmonizuje z roślinnością wodną i nadbrzeżną, tworząc naturalistyczną kompozycję.
.
Podsumowując
Staw kąpielowy to ekologiczna i naturalistyczna alternatywa dla zwykłego basenu. Aby odtworzyć naturalne piękno, a jednocześnie móc bezpiecznie kapać się w krystalicznie czystej wodzie, warto skorzystać z porad specjalistów, np. firm zajmujących się urządzaniem ogrodów lub specjalizujących się w elementach wodnych. Kluczowe znaczenie mają właściwie dobrane rośliny oczyszczające wodę oraz kamień do wyłożenia zbiornika. Dobrze zaplanowany i wykonany staw kąpielowy to inwestycja na pokolenia!
.
.
Post we współpracy z marką Polish Green
- Nowoczesny staw kąpielowy – co to jest i czym się różni od basenu i “zwykłego” stawu? - 25 września 2025
- Zbiór jabłek: jak zbierać owoce do przechowywania i na przetwory? - 23 września 2025
- Pułapka na osy - 19 września 2025
