Chrupiące strączki fasolki szparagowej, pożywne ziarna ‘Jasia’, kurtyna liści i kwiatów fasoli ozdobnej… Fasola to wszechstronne warzywo do zadań specjalnych. Po ‘Zimnych Ogrodnikach’ można już wykonać pierwszy siew oraz przypomnieć sobie jak powinna wyglądać uprawa fasoli.
Chyba każdy choć raz w życiu jadł zupę fasolową, fasolkę po bretońsku albo strączki fasolki szparagowej. Biorąc pod uwagę popularność tego warzywa w ogrodach oraz liczbę tradycyjnych dań z jego udziałem, aż trudno uwierzyć, że gości w Polsce dopiero od ponad trzech wieków. Za to w Ameryce Środkowej i Południowej, skąd pochodzi, fasola jest uprawiana od ponad 7 tysięcy lat. Nie bez powodu.
.
Uprawa fasoli – dlaczego warto?
- Jest bardzo pożywna – zawiera mnóstwo białka, wapnia, żelaza, cynku, kwasu foliowego i błonnika.
- Jest niezwykle różnorodna – odmiany różnią się wzrostem, barwą, kształtem i wielkością strąków oraz nasion, a także zastosowaniem kulinarnym.
- Szybko i obficie plonuje – strączki wczesnych odmian dojrzewają już po dwóch miesiącach od siewu. Z 1 m2 uprawy można zebrać 1-2 kg strąków fasoli.
- Można ją siać kilka razy w sezonie i dzięki temu stale mieć świeże strączki do obiadu.
- Strąki nadają się do mrożenia, a nasiona wielu odmian do przechowywania „na sucho”.
- Można ją uprawiać wszędzie: w ogrodzie, na balkonie, w donicach, skrzynkach, przy podporach, na grządkach płaskich i podwyższonych.
- Ciekawie zaaranżowane pnące odmiany fasoli posadzone przy podporach są oryginalną dekoracją ogrodu lub balkonu.
- Uprawa fasoli jest niezwykle łatwa – nasiona fasoli są duże i kiełkują niemal w 100%. Jako roślina z rodziny bobowatych żyje w symbiozie z bakteriami brodawkowymi, które wiążą azot atmosferyczny i dzielą się nim z rośliną. Dzięki temu dobrze rośnie nawet w mniej żyznych glebach i w amatorskiej uprawie nie wymaga żadnego nawożenia.
Jak zatem widzisz, to że warto uprawiać fasolę, nie ulega wątpliwości. Pytanie jeszcze: jaką?
Istnieje kilkadziesiąt gatunków fasoli, ale odmiany uprawiane w Polsce pochodzą głównie od dwóch gatunków:
- fasoli zwykłej (Phaseolus vulgaris)
- fasoli wielokwiatowej (Phaseolus coccineus)
.
Fasola zwykła
Najpopularniejsza w warzywnikach. Różnorodność jej odmian zadziwia. Pod względem wysokości dzielą się na:
- Karłowe – dorastają do 30-50 cm, mają sztywne, rozgałęzione łodygi i nie wymagają podpór.
- Tyczne – mają wiotkie pędy o długości 1,5-2,5 m, owijające się wokół tyczek, kratek, obelisków lub innych podpór.
.
Biorąc pod uwagę zastosowanie, wyróżnia się odmiany:
- Szparagowe – ich owoce (strączki) spożywa się nie w pełni dojrzałe, gdy są nadal twarde, chrupiące i pozbawione włókien. Rarytasem są odmiany płaskostrąkowe, tzw. masłowe, o płaskich, szerokich strąkach bardzo delikatnych w smaku.
- Na suche nasiona – ich strąki zbiera się dopiero, gdy całkowicie dojrzeją i wyschną, a liście zwiędną i zaczną opadać. Po wyłuskaniu i wysuszeniu nasiona doskonale nadają się do przechowywania.
.
Odmiany różnią się też barwą strąków:
- zielone
- żółte
- fioletowe
- nakrapiane
- o czarnych nasionach
Do tego dochodzi jeszcze różny okres od siewu do zbioru (od 60 do nawet 90 dni), a także odporność na choroby, takie jak antraknoza.
.
Fasola wielokwiatowa
To silnie i szybko rosnące jednoroczne pnącze o wijących się pędach. W kilka tygodni okrywa podpory kurtyną dużych zielonych liści. Od czerwca aż do jesieni wśród nich ukazują się liczne grona kwiatów, zależnie od odmiany czerwonych, białych lub biało-czerwonych.
Z ich powodu fasola wielokwiatowa jest często uprawiana jako typowo roślina ozdobna. Świetnie się sprawdza, gdy chcesz szybko osłonić się od sąsiadów, z którymi graniczysz ażurowym ogrodzeniem z siatki. Niemniej jej kwiaty zmieniają się w długie, płaskie strąki. Młode można jeść jak fasolkę szparagową. Dojrzewają późnym latem i jesienią. Wewnątrz strąków kryją się duże białe nasiona, szczególnie dorodne u odmiany ‘Piękny Jaś’.
Skoro wiesz już, jakie rodzaje fasoli masz do wyboru, pozostaje już tylko je wysiać.
.
Kiedy wysiać fasolę?
Fasola to warzywo ciepłolubne. Jest wrażliwa na najmniejsze przymrozki, a jej nasiona kiełkują dopiero w temperaturze 13-15°C. Z tego powodu z siewem do gruntu trzeba poczekać do 15 maja. Pierwszą partię nasion możesz wysiać tuż po Zimnej Zośce. W przypadku fasoli szparagowej, zwłaszcza odmian karłowych, warto powtarzać siew partiami, co ok. 10 dni, aż do początku lipca, by potem przez wiele tygodni na bieżąco rwać świeże strączki. Siew fasoli tycznej i wielokwiatowej, a także odmian uprawianych na suche nasiona, powinien przypadać najpóźniej w połowie czerwca. Odmiany o pnących pędach owocują długo i obficie, ale zbyt późno wysiane nie zdążą wydać pełnego plonu.
.
Siew fasoli krok po kroku
Prościej się po prostu nie da. Fasola nie toleruje pikowania, więc odpada etap produkcji rozsady. A to, co trzeba zrobić, sprowadza się do kilku prostych kroków:
Krok 1. Przygotuj nasiona.
Krok 2. Spulchnij i wyrównaj słoneczną grządkę.
Krok 3. Wysiej nasiona: drobne na głębokości ok. 3 cm, duże na ok. 5 cm. Odmiany karłowe wysiewa się zwykle punktowo, umieszczając nasiona co 5-10 cm, w rzędach oddalonych o 30-50 cm.
Alternatywą jest siew gniazdowy, po 2-3 nasiona co ok. 30 cm.
Siew gniazdowy to także najlepsze rozwiązanie w przypadku odmian tycznych zwykłej fasoli oraz fasoli wielokwiatowej. Tę ostatnią, ze względu na silny wzrost, wysiewa się w większych odstępach: po 2-4 nasiona co ok. 50 cm.
Krok 4. Podpory (tyczki) dla pnących odmian najlepiej wbij równocześnie z siewem, by młode siewki od razu miały się po czym piąć. Alternatywnie po prostu posiej fasolę przy kratce dla pnączy
lub ogrodzeniu.
Krok 5. Obficie podlej
I to już wszystko. W okresie kiełkowania dbaj o to, by podłoże było stale lekko wilgotne. Przy ciepłej pogodzie pierwsze wschody powinny pojawić się mniej więcej po tygodniu. Regularne podlewanie jest ważne także w czasie kwitnienia i zawiązywania strąków – od tego w dużej mierze zależy plonowanie.
.
Podsumowując
Jeśli nie masz doświadczenia z warzywami i chcesz zacząć od czegoś naprawdę prostego, uprawa fasoli będzie idealnym wyborem. Wszystko, co musisz zrobić, to wysiać nasiona i w miarę regularnie je podlewać. A potem tylko cieszyć się z obfitych plonów.
