W Kraju Kwitnącej Wiśni tworzenie ogrodów to Sztuka przez duże S, kultywowana od ponad tysiąca lat. Orientalne akcenty warto przenieść do własnego ogrodu. Dobierając odpowiednie rośliny, małą architekturę i dodatki, możesz urządzić swój prywatny ogród japoński.
Podczas podróży w ramach projektu „Busem przez polskie ogrody” staram się dostrzegać i kolekcjonować pomysły na ciekawe i wyjątkowo efektowne dekoracje lub oryginalne aranżacje, godne polecenia i przeniesienia do własnego ogrodu. Zdecydowanie zasługują na to rozmaite orientalne akcenty, na które wielokrotnie zdarzało mi się natrafić w polskich ogrodach. Nie ruszając się poza granice kraju, odwiedziłem również kilka prawdziwych ogrodów japońskich, których nie powstydziłby się żaden rodowity Japończyk pasjonujący się ogrodnictwem. Na przykład w Jaczowie oraz Człuchowie. Ogrody japońskie spotykałem również w Anglii, a przykładem może być to wyjątkowe miejsce. W tym poście postaram się zebrać w całość i usystematyzować swoje spostrzeżenia i refleksje na temat: jak urządzić ogród inspirowany Japonią?
.
Ogród japoński – najważniejsze cechy
Pomijając sam styl, to tym, co najbardziej wyróżnia ogrody japońskie, jest fakt, że zdecydowanie nie są to ogrody użytkowe. Próżno tu szukać warzywnika albo sadu, a jeśli już pojawiają się jakieś rośliny owocowe, warzywa czy zioła, to i tak na pierwszy plan wysuwa się ich znaczenie dekoracyjne lub symboliczne. Istnieje kilka rodzajów ogrodów japońskich projektowanych w różnych celach, m.in. ogrody spacerowe, medytacyjne, stanowiące oprawę dla ceremonii picia herbaty, typowo ozdobne, stworzone do podziwiania z zewnątrz, na przykład z okien budynku, a nawet stanowiące rodzaj klimatyzacji przyległego domostwa. Niemniej w każdym z nich można dostrzec pewne cechy wspólne. A więc ogrody japońskie:
cechują harmonia, prostota, asymetria, elegancja i staranne wykonanie.
Są inspirowane naturą. Bynajmniej nie chodzi tu o wierne odtwarzanie dzikich krajobrazów nietkniętych przez człowieka, lecz o czerpanie z nich tego co najlepsze.
Często wprowadzane są elementy symboliczne, stanowiące rodzaj metafory wielokrotnie większych dzieł Matki Natury. Kamienie symbolizujące góry, stawy naśladujące morza i jeziora, bonsai odwzorowujące w mikroskali stare malownicze drzewa.
.
Ogrodem japońskim rządzą dwa żywioły
Kamień: symbolizuje niezmienność i trwałość przyrody. Naturalne głazy stanowią szkielet japońskiego ogrodu, wyznaczają bieg ścieżek i strumyków, a często mają znaczenie symboliczne. Odgrywają rolę gór, wysp, niekiedy zwierząt. W ogrodach japońskich w stylu karesansui, hołdujących estetyce zen, znaczenie skał posuwa się znacznie dalej: kamienie, żwir i piasek dominują nad roślinnością i całkowicie zastępują wodę. Odpowiednio zagrabiony żwir odzwierciedla morza, oceany, strumienie i wodospady, piasek imituje pieniące się grzbiety fal, uderzających w „wyspy” z dużych głazów.
Pomijając kamienne ogrody w stylu zen, drugim charakterystycznym elementem ogrodów japońskich jest płynąca woda, która porusza i ożywia ogród. Wartkie rzeczki, rwące potoki, delikatnie szemrzące strumyki, kaskady i małe wodospady wyraźnie nawiązują do naturalnego krajobrazu. Mile widziane są także mniejsze i większe oczka wodne.
.
Orientalne rośliny
Zauważ, że dalekowschodnia przyroda znacznie różni się od rodzimej, więc w ogrodzie japońskim musisz posadzić odpowiednie rośliny. Powinna dominować zieleń, jednak warto ją uzupełnić plamami koloru w postaci roślin kwitnących lub o barwnym ulistnieniu. Zamiast dużych drzew w ogrodzie japońskim rządzą niwaki, czyli starannie formowane, przycinane i wyginane karłowate drzewa oraz krzewy – ogrodowy odpowiednik miniaturowych drzewek bonsai.
Nie należy przesadzać z ich różnorodnością, lecz raczej ograniczyć się do kilku starannie dobranych gatunków, powtarzających się w wielu miejscach ogrodu. W ogrodzie japońskim nieodzowne są rośliny zimozielone, na przykład sosny, jałowce, cyprysiki, cisy i inne iglaki, w tym mniej znane, jak sośnica, szydlica czy głowocis.
Sprawdzą się także wiecznie zielone krzewy liściaste, takie jak różaneczniki,
pierisy,
skimmia, laurowiśnia, ostrokrzew oraz bukszpan. Niezbędne są również gatunki liściaste rodem z Dalekiego Wschodu, takie jak:
klony palmowe i japońskie,
magnolie,
wiśnie ozdobne,
miłorząb dwuklapowy,
azalie,
dereń pagodowy,
kalina japońska,
piwonia drzewiasta.
Do ogrodu japońskiego idealnie pasują trawy ozdobne, zwłaszcza bambusy,
a także rozplenica japońska,
miskant chiński,
hakonechloa smukła,
imperata cylindryczna.
W cieniu dobrym wyborem będą paprocie, funkie, turzyce, hakonechloa, hortensje oraz odpowiednio zaaranżowany mech.
Przy oczku wodnym sprawdzą się skrzyp zimowy, sit i wspomniana hakonechloa, a powierzchnię wody mogą zdobić lilie wodne, czyli grzybienie.
..
Japońska mała architektura
Ogród japoński bez małej architektury z drewna i kamienia nie ma racji bytu. Może być utrzymana w naturalnych kolorach lub przeciwnie, np. jaskrawoczerwona. To samo dotyczy dekoracji, do których przejdę za chwilę. Do najważniejszych elementów małej architektury rodem z Orientu należą:
mostek,
brama,
pawilony i altany,
herbaciarnia.
Do najbardziej charakterystycznych dekoracji należą:
lampy i lampiony z drewna lub kamienia,
kamienne pagody,
kamienne misy i rzeźby,
studnie,
bambusowe parawany,
sznurowe płotki,
bambusowe dzwonki,
bambusowe konstrukcje do przelewania wody.
.
Podsumowując
Ogród japoński jest inspirowany naturalnym krajobrazem Dalekiego Wschodu, jednak natura jest w nim ściśle kształtowana ręką człowieka. Jeśli nie masz czasu lub ochoty na częstą pielęgnację i formowanie roślin czy grabienie żwiru, zamiast urządzać swój własny ogród w japońskim stylu, możesz nacieszyć się orientalnym klimatem w ogrodach japońskich dostępnych dla turystów. Znajdziesz je m.in. we Wrocławiu, Przesiece u stóp Karkonoszy, Jarkowie koło Lewina Kłodzkiego, a także w Łodzi.
