Ognisko to świetna sprawa, pod warunkiem że palisz je bezpiecznie i zgodnie z prawem. Kluczowe znaczenie ma jednak odpowiednie przygotowanie i świadomość, jakie drewno na ognisko nadaje się najlepiej, a także jak powinna wyglądać jego „obróbka”, czyli połupanie.
Są dwa rodzaje ognisk. Pierwsze, które zdecydowanie odradzam, to dymiące ognisko z jesiennych liści i ogrodowych odpadów, za którego palenie grozi mandat 500 zł. Drugie to rekreacyjne, w pełni legalne, z minimalną ilością dymu i maksymalną dobrej zabawy. Jego sekretem jest odpowiednie drewno. Czyli jakie?
.
Drewno na ognisko – jakie wybrać?
Przede wszystkim suche! Im więcej wilgoci zawiera drewno lub inny materiał, tym więcej dymu wydziela podczas spalania. Pamiętaj, że ciemne, drażniące kłęby i gryzący zapach przeszkadzają nie tylko Tobie i innym uczestnikom ogniska, ale także sąsiadom. To głównie z tego powodu palenie ogrodowych odpadów jest zabronione. Dlatego wilgotność drewna na ognisko nie powinna przekraczać 20-30%. Oczywiście, nikt nie każe Ci sprawdzać wilgotności każdej szczapy przed wrzuceniem jej w płomienie – po prostu taka jest zalecana wilgotność dla suchego drewna opałowego i kominkowego, a właśnie takie najlepiej nadaje się na ognisko. Możesz wykorzystać także kloce drewna pozostałe po wycince drzewa rosnącego w ogrodzie – pod warunkiem że przedtem porządnie je wysuszysz.
.
Drewno jakiego drzewa jest najlepsze na ognisko?
Drewno różnych gatunków drzew ma różne właściwości. Drewno drzew iglastych, takich jak sosna czy świerk, jest miękkie i lekkie. Błyskawicznie się rozpala i płonie jasnym, żywym płomieniem. Z drugiej strony, równie szybko się wypala, daje niewiele ciepła i żaru. Zawiera mnóstwo łatwopalnej żywicy, więc może „strzelać” i dymić. Jest doskonałe na rozpałkę, ale nie jako właściwe „paliwo” ogniska.
Podobne właściwości ma miękkie drewno drzew liściastych – czyli m.in. brzozy, topoli, lipy oraz wierzby. Główna różnica to mniejsza zawartość żywicy, a tym samym znacznie mniejsza ilość dymu podczas spalania. Szybko się rozpala i dość szybko znika w płomieniach. Wydziela mało ciepła i pozostawia po sobie niewiele żaru. Przydaje się głównie podczas rozpalania ogniska, ale na dłuższą metę okazuje się kiepskim „paliwem”.
Twarde drewno drzew liściastych, takich jak dąb, buk, jesion czy grab, trudno się rozpala, ale gdy to w końcu nastąpi, pali się długo i powoli. Wydziela mało dymu, za to emituje duże ilości ciepła i wytwarza sporo żaru. Świetnie się sprawdza jako główne paliwo kilkugodzinnego ogniska, a także gdy chcesz upiec kiełbaski, ugotować coś w kociołku zawieszonym nad ogniem lub po zakończeniu ogniska upiec ziemniaki w żarze.
Drewno drzew i krzewów owocowych jest miękkie, więc spala się szybko i daje niewiele ciepła. Za to podczas spalania wydziela bardzo przyjemny aromat, więc warto dodać je do głównego opału, gdy chcesz coś upiec na ognisku.
Cienkie, suche gałązki niezależnie z jakiego drzewa płoną błyskawicznie. Nadają się jedynie na podpałkę.
Zauważ, że drewno opałowe jest z reguły sprzedawane w formie dużych kloców, polan czy wręcz kłód, które przed rozpalaniem ogniska trzeba połupać na mniejsze szczapy. Tak naprawdę powinieneś to zrobić jak najszybciej po zakupie większej ilości. Im dłużej drewno schnie podczas przechowywania, tym trudniej je połupać. Jednocześnie cienkie szczapy schną szybciej niż masywne kloce, a przecież na ognisko potrzebujesz jak najsuchszego drewna.
Jeśli zgromadzisz większą ilość drewna na zapas, pamiętaj o zabezpieczeniu opału przed deszczem i podmakaniem. Rolę drewutni może z powodzeniem pełnić porządna brezentowa plandeka,
która niestety nie wygląda tak ładnie jak drewutnia z prawdziwego zdarzenia.
.
Jak ergonomicznie i bezpiecznie łupać drewno na ognisko?
- Uprzątnij miejsce pracy i stanowisko do składowania połupanych szczap.
- Załóż grube rękawice robocze, a najlepiej także okulary ochronne. Drzazga drewna wbita w oko to nic przyjemnego.
- Ustaw stabilnie klocek drewna na większym pniaku. Nie może chwiać się ani kiwać na boki! Pod żadnym pozorem nie przytrzymuj łupanego drewna ręką lub nogą – nieparzysta liczba palców to przypadłość nieostrożnych drwali.
- Chwyć mocno obiema rękami koniec trzonka siekiery. Stań na lekko ugiętych nogach w odległości 40-50 cm od pniaka. Weź zamach zza pleców i uderzaj siekierą z góry na dół.
- Jeśli kloc drewna jest stosunkowo niewielki, celuj siekierą w sam środek (rdzeń) fragmentu pnia.
- Jeśli chcesz porąbać odcinek grubego pnia, zacznij rozłupywanie od krawędzi, a środek kloca zostaw na koniec.
- Postępuj tak, aż porąbiesz całe przygotowane drewno… albo dopóki starczy Ci sił i ochoty.
.
Jaką siekierę wybrać do łupania drewna?
Niezależnie od tego, za co się zabierasz, wybór profesjonalnego narzędzia ma priorytetowe znaczenie. Dotyczy to również rąbania czy też łupania drewna na ognisko. Do łupania grubych kłód i kloców drewna o średnicy ponad 30 cm najlepsza jest siekiera wyposażona w długi trzonek, który pozwala uzyskać większą siłę podczas wykonywania zamachu. Zamiast tradycyjnego drewnianego trzonka lepiej sprawdza się wykonany z włókna szklanego – jest lżejszy, a jednocześnie jeszcze solidniejszy, trwalszy i odporny na warunki atmosferyczne. Głowica siekiery do rozłupywania (inaczej obuch) powinna być grubsza i masywniejsza w porównaniu z uniwersalną siekierą ciesielską,
a ostrze krótkie i oszlifowane pod ostrym kątem.
Głowica musi być trwale przymocowana do trzonka i wykonana z wysokiej jakości stali.
Powyższe warunki doskonale spełnia siekiera rozłupująca marki RAMP. Posiada długi trzonek (całe narzędzie ma 71 cm długości) wykonany z dwóch materiałów. Uchwyt jest z włókna szklanego, natomiast reszta trzonka tworzy całość z głowicą wykonaną z tego samego kawałka najwyższej jakości stali Hi-Carbon klasy A. Jak na siekierę rozłupującą o tych gabarytach jest stosunkowo lekka – waży 2400 g, dzięki czemu praca będzie mniej wyczerpująca.
Przy łupaniu cieńszych kłód i kloców o średnicy poniżej 20 cm mniej się zmęczysz, wykorzystując do tego celu mniejszy model siekiery. Jak możesz się łatwo domyślić, im grubszy pniak, tym większa i masywniejsza powinna być siekiera do jego rozłupania. Do łupania pniaków o średnicy poniżej 30 cm idealna jest siekiera uniwersalna RNA1000 o masie 1 kg.
Gdy chcesz połupać klocki grubości poniżej 20 cm, wystarczająca będzie siekiera RNA680 o masie 680 g. Z kolei najlżejsza, poręczna siekierka RNA580 jest szczególnie przydatna, gdy potrzebujesz połupać wstępnie przygotowane kawałki drewna na cienkie szczapy przeznaczone na rozpałkę.
Oczywiście możesz uprzeć się przy rąbaniu jedną i tą samą siekierą drewna o różnych gabarytach, ale znacznie mniej się zmachasz, używając odpowiednich narzędzi do odpowiednich celów. Innym nożem smarujesz masło, a innym kroisz stek – podobnie jest z siekierami. W ogrodzie przydadzą się dwa różnej wielkości modele, szczególnie gdy lubisz robić ognisko, masz kominek lub piec opalany drewnem.
Siekiery marki RAMP to solidne i ergonomiczne narzędzia niezastąpione podczas rąbania i łupania drewna – nie tylko przeznaczonego na ognisko. Wszystkie modele są wyposażone w osłonkę na ostrze z zasuwaną blokadą,
gwarantującą bezpieczeństwo podczas transportu i przechowywania narzędzia, która dodatkowo ma rączkę, ułatwiającą noszenie siekiery.
I to wszystko jeśli chodzi o wybór odpowiedniej siekiery. Natomiast gdy już wybierzesz odpowiednie drewno i połupiesz je na zgrabne szczapy, pozostaje Ci cieszyć się ogniskiem… o ile umiesz je rozpalić.
.
Jak (roz)palić ognisko?
To zagadnienie jest bardziej złożone, niż się wydaje, zaświadczy o tym każdy doświadczony harcerz czy survivalowiec. Niemniej ułożenie i rozpalenie najprostszego ogniska do pieczenia kiełbasek sprowadza się do kilku podstawowych zasad.
- Na rozpałkę wybierz żywiczne drewno drzew iglastych lub miękkie liściastych. Połup je na długie, ale dość cienkie szczapki i ułóż w stos w kształcie wigwamu. Czyli wbij w środek miejsca na ognisko dość długi kołek. Posłuży jako podparcie dla dłuższych szczap miękkiego i/lub żywicznego drewna, z których powinieneś ułożyć stożek czy właśnie wigwam. W środek konstrukcji (przy podstawie kołka) włóż wstępną podpałkę.
- Wstępna podpałka służy do rozniecania ognia. Może to być sucha kora, cieniutkie szczapki drzew iglastych lub ostatecznie sucha wiązka słomy bądź kawałek kartonu.
- Podpal wstępną podpałkę.
- Gdy ogień się na dobre rozpali i wigwam z miękkiego drewna zacznie płonąć żywym, jasnym płomieniem, stopniowo dokładaj kawałki twardego drewna. Jeden po drugim, w miarę jak zmieniają się w żar i popiół, nie wszystkie na raz! W przeciwnym razie otrzymasz potężne, ale krótkotrwałe ognisko i niepotrzebnie zmarnujesz mnóstwo opału. Nie wrzucaj do ogniska całego polana, kłody czy konaru. Koniecznie połup je na mniejsze szczapy!
- Gdy drewno się wypali i postanowisz zakończyć ognisko, rozgarnij długim patykiem lub pogrzebaczem resztki drewna i popiół, a następnie zalej je dużą ilością wody. Upewnij się, że nie tlą się jakieś niedobitki żaru – o pożar nie trudno. Dla pewności warto zasypać miejsce po ognisku niewielką ilością piasku.
.
Mam nadzieję, że powyższy post rozjaśnił sprawę tego, jakie drewno na ognisko nadaje się najlepiej. Oraz ogólnie jak ognisko przygotować. A zatem pozostaje mi życzyć Ci udanej zabawy. Natomiast jeśli szukasz inspiracji, jak ciekawie zaaranżować stałe miejsce na ognisko lub pomysłu na oryginalną misę paleniskową, koniecznie odwiedź ten post.
