Na przedwiośniu aż ślinka cieknie na myśl o świeżej zieleninie. Jeśli masz inspekt, szklarnię lub tunel foliowy, możesz wysiać lub posadzić nowalijki już w lutym. Przygotowałem dla Ciebie praktyczne wskazówki, jak przeprowadzić sadzenie wczesnych warzyw pod osłonami.
.
Na początek najważniejsze: co to są nowalijki?
Nowalijki to wczesne warzywa, które jako pierwsze można zajadać w nowym sezonie. Nowalijki z profesjonalnych upraw pod osłonami, produkowane w ogrzewanych szklarniach, są dostępne najpóźniej od marca. Niestety, ich smak i zapach pozostawiają wiele do życzenia. Nic dziwnego, skoro wyrosły w syntetycznym podłożu, karmione koktajlem sztucznych nawozów i doświetlane elektrycznie. Dlatego czasem warto poczekać kilka tygodni dłużej, by chrupiąc własne nowalijki, cieszyć się pełnią smaku, aromatu, a także walorów odżywczych. Wczesne warzywa to skarbnica witamin i minerałów! W tym miejscu pora przejść do sedna: jak wyhodować własne nowalijki?
.
Sadzenie wczesnych warzyw pod osłonami: praktyczne wskazówki
Podstawowe pytanie brzmi: jakie warzywa nadają się do uprawy jako nowalijki w amatorskich warunkach, tzn. w tunelu, szklarni, inspekcie lub ostatecznie na domowym parapecie? O dziwo, wybór jest spory. Niezawodne „warzywa dla niecierpliwych” to m.in.:
- sałata
- rukola
- roszponka
- rzodkiewka
- szczypiorek
- rzeżucha
- pietruszka naciowa
- seler naciowy
- cebulka dymka
.
Warto wiedzieć
Do wczesnowiosennej uprawy jako nowalijki szczególnie polecane są warzywa, dla których długi dzień (powyżej 12 godzin światła na dobę) jest sygnałem do kwitnienia i zawiązywania nasion. Pojawienie się kwiatostanów jest w przypadku warzyw liściowych i korzeniowych niekorzystne, bo często równoznaczne z utratą plonu: liście szpinaku i sałaty gorzknieją, bulwy rzodkiewki twardnieją i przestają rosnąć, korzenie marchwi oraz pietruszki drewnieją. Z tego powodu w ich przypadku (z wyjątkiem niektórych odmian) latem konieczna jest przerwa w uprawie.
Równie ważny jak dobór gatunków i odmian wczesnych warzyw jest sposób ich uprawy.
.
Gdzie posadzić nowalijki?
Wczesną wiosną i na przedwiośniu w gruncie jest jeszcze za zimno (o ile w ogóle gleba zdążyła rozmarznąć), dlatego wczesne warzywa uprawia się pod osłonami. Od połowy marca w tunelu, szklarni lub zimnym inspekcie możesz wysiać rzodkiewkę, sałatę, rukolę, szpinak i szczypiorek, posadzić dymkę, ząbki czosnku oraz korzenie pietruszki i selera na natkę.
Osobną kategorię stanowią tzw. osłony płaskie, czyli agrowłóknina lub folia perforowana, rozkładane bezpośrednio na zagonach obsianych uprzednio nasionami warzyw, ziół albo kwiatów. Postaram się omówić szerzej ten sposób uprawy innym razem, w osobnym poście.
Sposobem na przyspieszenie uprawy jest ciepły inspekt. Inspekt to po prostu skrzynia z drewna, tworzywa sztucznego lub betonu, nakryta szybą, przezroczystą pleksą, płytą poliwęglanową lub folią. Inspekt powinien być ustawiony w zacisznym słonecznym miejscu w taki sposób, by wyższa ścianka była skierowana na północ. Dzięki temu zapewni roślinom optymalne warunki do rozwoju, w szczególności nasłonecznienie.
Inspekt ciepły, w przeciwieństwie do zimnego, jest podgrzewany od spodu. Spokojnie, nie musisz montować kabli grzewczych, podgrzewanych mat ani systemu rur z gorącą wodą. Wystarczającym źródłem ciepła jest rozkładający się obornik umieszczony na dnie skrzyni inspektowej pod warstwą słomy i podłoża. W ciepłym inspekcie możesz posiać lub posadzić nowalijki nawet o kilka tygodni wcześniej niż w zimnym, bo już pod koniec lutego.
.
Sposoby uprawy nowalijek
Pora to wszystko jakoś usystematyzować. Nowalijki można uprawiać pod osłonami na trzy podstawowe sposoby:
- siew na stałe miejsca pod osłonami,
- sadzenie rozsady wyprodukowanej w pomieszczeniu (kupionej lub własnej, wysianej odpowiednio wcześnie na domowym parapecie),
- sadzenie organów podziemnych (cebulek, bulw lub korzeni).
Inspekt, tunel lub szklarnię możesz również potraktować jak rozsadnik. Rozsady warzyw i ziół wyprodukowane pod osłonami przydadzą się do obsadzenia „zwykłych” gruntowych zagonów.
Aby nie być gołosłownym, zademonstruję Ci powyższe sposoby uprawy nowalijek pod osłonami (konkretnie w inspekcie) na przykładzie różnych gatunków warzyw.
.
Sadzenie wczesnych warzyw pod osłonami krok po kroku
Podstawa to wybór i odpowiednie przygotowanie miejsca uprawy. W moim przypadku jest to ciepły inspekt w drewnianej skrzyni okrytej folią. Nawiasem mówiąc, skrzynia służy mi już od kilku lat jako inspekt i podwyższony warzywnik,
jednak jej kariera w tym sezonie prawdopodobnie dobiegnie końca.
Drewno to materiał stosunkowo nietrwały, dlatego drewniana skrzynia wkrótce ustąpi miejsca betonowemu warzywnikowi o ściankach do złudzenia imitujących drewno. Więcej o betonowych warzywnikach przeczytasz w tym poście.
.
Wracając do tematu: niezależnie od tego, jaki rodzaj osłony i jakie warzywo wybierzesz, pierwszy krok jest taki sam.
- Przygotuj podłoże. To szczególnie ważne w przypadku trwałych osłon, pod którymi pozostały resztki zimowych warzyw lub innych upraw z poprzedniego sezonu. Ale nawet jeśli napełniłeś inspekt świeżym substratem, przed rozpoczęciem uprawy spulchnij wierzchnią warstwę podłoża, rozdrobnij większe grudki ziemi, pozbądź się ewentualnych chwastów (mogą się pojawić nawet pod osłonami i to przy zastosowaniu nowego podłoża). Na koniec wyrównaj powierzchnię.
.
Dalsze postępowanie zależy od tego, jakie wczesne warzywa zamierzasz uprawiać. Ja zdecydowałem się posadzić cebulę z dymki oraz korzeń pietruszki na natkę, ponadto wysiać sałatę i szpinak na zbiór w fazie „baby leaf” oraz przygotować doniczkowaną rozsadę bobu.
-
-
-
Sadzenie cebuli z dymki
-
-
Ponieważ zamierzam uprawiać dymkę na wczesny zbiór wraz ze szczypiorem, posadzę ją gęściej niż przy uprawie „na cebule”. W miarę sukcesywnego wyrywania nowalijek na kanapki pozostałe cebulki będą zyskiwały coraz więcej przestrzeni do wzrostu. Cebulki dymki umieszczam w odstępach około 5 cm w rzędzie oraz 20 cm między rzędami. Najpierw zaznaczam przebieg rzędów końcówką pikownika, następnie wykonuję niewielkie nakłucia, w których umieszczam cebulki tak, by ich wierzchołki znalazły się równo z poziomem podłoża w inspekcie.
-
-
-
Sadzenie korzeni pietruszki na natkę
-
-
Zamiast czekać, aż pietruszka naciowa uprawiana z nasion wykiełkuje i urośnie, sadzę w inspekcie niewielkie korzenie kupione w lokalnym warzywniku. Nakłuwam podłoże pikownikiem na pełną głębokość narzędzia, w rozstawie co 10-15 cm, następnie umieszczam w otworach po jednym korzeniu pietruszki. W ten sposób za około 2 tygodnie będę miał pod dostatkiem zielonej skarbnicy witamin i żelaza. Prościej już się chyba nie da!
-
-
-
Siew sałaty i szpinaku na baby leaf
-
-
Zaznaczam końcówką pikownika rzędy oddalone od siebie o 10-15 cm, następnie wysiewam w nich nasiona sałaty i szpinaku (mniej więcej co 2-5 cm, płytko, czyli na głębokości ok. 0,5 cm). Pierwszy zbiór przeprowadzę, gdy młode listki osiągną 8-10 cm wysokości, czyli mniej więcej za miesiąc.
-
-
-
Rozsada bobu
-
-
Bób kiełkuje już w temperaturze 4°C i toleruje lekkie przymrozki, nie znosi natomiast pikowania. W związku z tym rozsadę przygotowuję, wysiewając nasiona pojedynczo w doniczkach torfowych. Przedwiośnie młode „bobiki” spędzą w inspekcie, a pod koniec marca powinny być gotowe do przesadzenia do gruntu.
.
Na koniec podlewam podłoże w inspekcie wraz z ustawionymi w nim doniczkami z rozsadą.
W kolejnych tygodniach postaram się, by pozostawało lekko wilgotne, ale nie mokre. Proste, prawda? Nowalijki, przynajmniej uprawiane „ekspresowymi” sposobami, nie wymagają nawożenia. I tak planuję je zebrać, zanim wyczerpią rezerwy składników odżywczych zgromadzone w świeżym, żyznym podłożu.
–
Sadzenie wczesnych warzyw stanie się jeszcze prostsze, jeśli zaopatrzysz się w odpowiednie narzędzia. Zawsze powtarzam, że inwestycja w wysokiej jakości sprzęt na dłuższą metę okazuje się oszczędnością. Tanie narzędzia z supermarketu szybko rdzewieją, wyginają się i łamią, w związku z tym praktycznie co roku trzeba kupować nowe. Tymczasem porządne narzędzia od sprawdzonego producenta służą niezawodnie przez wiele sezonów.
Świetnym przykładem są małe, ręczne narzędzia marki GARDENA. Aby skompletować niezbędnik ogrodnika, wystarczy zaopatrzyć się w zestaw klasycznych narzędzi ogrodniczych z konewką, łopatką do kwiatów, ręcznym sekatorem oraz parą rękawic, a także uzupełnić go o ręczny pikownik. To wszystko, czego potrzeba do podstawowych prac pielęgnacyjnych w małym ogrodzie i na balkonie, czyli podlewania, sadzenia i przesadzania roślin, cięcia kwiatów i młodych pędów.
Konewka wielofunkcyjna jest wykonana z wytrzymałego tworzywa sztucznego i wyposażona w wygodny uchwyt. Może pełnić funkcję kompaktowej konewki, małego wiaderka, praktycznego pojemnika do przenoszenia i przechowywania lub poręcznej szufelki do przesadzania roślin.
Łopatka do kwiatów Classic to klasyczne narzędzie do sadzenia i przesadzania roślin w skrzynkach, doniczkach, na grządkach, w inspektach… Jednym słowem wszędzie, gdzie tylko da się uprawiać rośliny.
Sekator Classic to poręczne, kompaktowe narzędzie do precyzyjnego cięcia kwiatów i świeżych, młodych pędów o średnicy do 2 cm. Jest idealny m.in. do pobierania sadzonek lawendy. Górne ostrze z powłoką antyadhezyjną i dolne ostrze ze stali nierdzewnej gwarantują precyzję i czystość cięcia, natomiast uchwyt o ergonomicznym kształcie zapewnia wygodę użytkowania. Zamek obsługiwany jedną ręką umożliwia bezpieczne zamknięcie narzędzia na czas transportu i przechowywania.
Rękawice chronią dłonie w trakcie różnych prac pielęgnacyjnych. Są szczególnie ważne podczas takich czynności, jak sadzenie i przesadzanie roślin, narażających skórę na kontakt z glebą. Dzięki lateksowej powłoce po wewnętrznej stronie dłoni i na palcach Twoje ręce pozostaną suche i czyste nawet w przypadku kontaktu z mokrą ziemią. Elastyczna, oddychająca tkanina gwarantuje komfort i idealne dopasowanie do kształtu dłoni, ponadto zapobiega poceniu się skóry rąk. Zestaw zawiera rękawice w uniwersalnym rozmiarze 8/M, idealnym dla dłoni o obwodzie 20-22 cm.
W przypadku sadzenia rozsady warzyw i innych roślin, a także rozmaitych cebulek i bulw, niezwykle przydatny okazuje się pikownik. Posiada końcówkę o długości 19,5 cm, odlaną z cynku i w związku z tym nierdzewną. Ergonomicznie ukształtowana rękojeść doskonale leży w dłoni i zapewnia komfort pracy. Okres gwarancyjny wynoszący aż 25 lat dowodzi niezwykłej trwałości i niezawodności tego narzędzia.
.
Podsumowując
Sprytne sposoby uprawy pozwalają cieszyć się smakiem wczesnych warzyw z własnej uprawy pod osłonami już wiosną. Podstawowy „sprzęt” niezbędny nie tylko podczas sadzenia nowalijek to łopatka, pikownik oraz konewka. Oczywiście nie obejdzie się bez rękawic. Ogród to nie tylko warzywnik, dlatego każdy ogrodnik amator powinien zaopatrzyć się również w sekator.
.
.
Post we współpracy z marką Gardena
